ماهنامه فرهنگی، اجتماعی
سال سوم :: شماره بیست و هشت :: آذر ۱۳۹۷
[سرمشق]
در ارتباط با استانداران کرمان «۸»
دو چیز طیره عقل است، دم فروبستن به وقـت گفتن و گفتن به وقت خاموشی
حقیقت امر این است که دلم می‌خواست بدون حرف و قصه از ادامه نگارش برای سرمشق عذر بخواهم ولی بعد تصمیم گرفتم این نوشته را به‌عنوان آخرین یادداشت بفرستم به دلیل آنکه به‌راستی خسته هستم از ادامه همکاری عذر بخواهم به‌خصوص که حوصله بگومگو را ندارم و دلم نمی‌خواهد آخر عمری کسی از قلم من برنجد. بدیهی است من برای نقد، ارزش بسیار قائلم و خودم نیز همیشه منتقد بوده‌ام زیرا اعتقاد دارم بدون انتقاد کسی راه به جایی نمی‌برد ولی به قول معروف به شرط‌ها ...
چشمان نیمه‌باز
کودکان و بزرگسالان؛ محو مرزهای پیشین یا ظهور مرزهای تازه
توسعه فناوری‌ها، همگرایی و ادغام فناوری‌های اطلاعاتی و ارتباطی، افزایش دسترسی و استفاده، تکثر و تنوع محتوا باعث شده کودکان، از مصرف‌کنندگان وسایل مختلف ارتباطی باشند
کودکی، مرحله‌ای مهم در زندگی هر فرد است و آینده را می‌سازد. والدین برای تربیت کودکان اهمیت زیادی قائل‌اند و عموماً از تفاوت بین خود و کودکان گلایه دارند. این تفاوت در دوره‌های مختلف با شدت و ضعف ادامه دارد. علاوه بر تغییرات سریع اجتماعی در کشور، ورود به جامعه شبکه‌ای تفاوت بین کودکان و بزرگسالان را افزایش داده است. گرچه بزرگسالان نیز وارد این جامعه ...
[ادبیات]
مهاجرت و برخورد شاعران
مهاجرت، الگوهای اجتماعی تازه و ناآشنا را می‌تواند در برابر هر شاعری ایجاد کند که درک آن الگوها و همنوایی و ایجاد و تغییر جزئی و کلی در آن‌ها تنها بستگی به این دارد که چطور و چگونه با آن‌ها برخورد کنیم
هر لحظه از زندگی اجتماعی ما مختصات خودش را دارد. چیزی بین گذشته‌ای نزدیک و اکنون در حال اتفاق درونِ ذهن و تصمیمات ماست. ما به این وضعیت نیازمندیم و نمی‌توانیم خارج از کلیتی باشیم که هستی ما در آن خلاصه شده است. از این‌رو زیستن در هر محیطی و با هر وضعیتی غالباً آدم‌های خاص خود را نیز ...
زیبایی‌شناسی بی‌وطنی
تاملاتی در باب مفهوم لامکان
در ادبیات مهاجرت
شش جهت است این وطن، یکی قبله در او مجوی
بی‌وطنی است قبله گه، در عدم آشیانه کن
«مولانا»
(یک) وطن به‌مثابه تم یا مضمونی شاعرانه در ادبیات، صرفاً ناظر به بعد مکانی یا جغرافیایی مسئله نیست؛ بلکه مفهومی است روان‌شناختی که بیشتر سویه‌های نوستالژیک یا حسرت‌بار آن در آثار ادبی بازنمایی یا برجسته می‌شود. این گونە است کە وقتی شاعران در گذشته نفی بلد گشته یا ترک یار و دیار می‌کردند، نخستین دل‌تنگی و اندوه درونی آنان برای وطنی بود که تعلق‌خاطر و ریشه‌های هویتی خود را در آن می‌جستند. همین احساس بی‌ریشگی یا فقدان تعلق‌خاطر ...
درک جهان از طریق تقسیم آن به خود و دیگری
گفت‌وگو با تعدادی از شاعران و نویسندگان کرمانی دربارۀ مهاجرت
موضوع مهاجرت با شرایط اجتماعی، فرهنگی و سیاسی این روزهای ایران گره خورده است. گاهی این مهاجرت داخل سرزمین و گاهی کلان‌تر و به خارج از مرزهای ایران صورت می‌گیرد قسم قابل‌توجهی از این مهاجران شاعر و نویسنده‌اند برای همین بر آن شدیم تا با عده‌ای از آن‌ها که اهل کرمان‌اند از طریق چند سؤال وارد سخن شویم.
سوالات به دو دسته تقسیم‌بندی شدند دستۀ اول از مهاجرانی پرسیده شد که جلای وطن کرده و از مملکت خارج شدند و دسته دوم سوالات، از کسانی بود که کرمان را به قصد تهران ...
[سینما]
نوشداروی بعد از مرگ...
به مناسبت نامگذاری تالار خانۀ هنرمندان کرمان به نام زنده‌یاد «علی معلم»
آغاز به کار خانۀ هنرمندان کرمان، خبر بسیار شادمان کننده‌ای برای اهالی فرهنگ و هنر کرمان است. هرچند نمی‌توان در این روزگاران به چنین خبرهایی امید بست؛ این دست رویدادها، می‌توانند فضای رخوت‌آلود و بی‌حس فرهنگی این شهر و استان را تکانی دهند و تنها می‌توان امید داشت که با بیشتر شدن اینگونه رویدادها، خونی تازه در شریان بی‌جان فرهنگ و هنر این استان جریان یابد. من نیز به سهم خود، این رخداد ارزنده را شادباش می‌گویم و امیدوارم گشایشی در همۀ عرصه‌های هنری این شهر باشد.
آنچه در حاشیۀ ...
شاعر تصاویر
به بهانۀ سالروز خاموشی «علی حاتمی»
نام ایران یادآور موسیقی و شعر است و شعر کهن ایرانی با موسیقی‌اش چفت‌وبست شده. اگر کارگردانی ایرانی‌تبار بخواهد فیلمی بسازد، موسیقی و شعر از کار جدا نیست، بلکه با کلمه هم سو می‌شود و این را نه‌تنها در لایه‌های اولیه کار بلکه در زیرمتن آن نیز می‌توان مشاهده کرد و فیلم خصایص شعر را به خود می‌گیرد تا تبدیل به فیلمی شاعرانه شود.
یکی از کارگردانان ایرانی که شاعرانگی در جای‌جای فیلم‌هایش حس می‌شود، زنده‌یاد «علی حاتمی» است. «علی حاتمی» (۱۳۷۵-۱۳۲۳) زادۀ تهران و دانش‌آموختۀ دانشکدۀ سینما و تئاتر دانشگاه هنر بود. او از فیلم‌سازان ...
سکوت خدا
نگاهی به فیلم «سکوت» ساختۀ «اینگمار برگمان»
درام «سکوت» ساختۀ «اینگمار برگمان» کارگردان سوئدی را می‌توان یکی از سیاه‌ترین آثار سینمای جهان دید. سکوت تماماً نابودی را به تصویر می‌کشد. درونمایۀ فیلم‌های برگمان به مفاهیمی چون مرگ، رنج بشر و بحران روابط انسانی، ترديد و ايمان به وجود خداوند اشاره دارد.
یکی دیگر از موضوعات اصلی فیلم‌های برگمان پرداخت او به زنان و دغدغه‌های آن‌ها است: آزارهای زنان، عدم ارتباط انسانی، خشونت زندگی و فروپاشی روابط عاطفی در دنیای مردسالار و... . زنان فیلم‌های برگمان شخصیت‌هایی آگاه، حساس، پیچیده و همچون آینه‌ای بازتاب‌دهندۀ تصویر واقعی زن اندیشمند در دوران مدرن هستند. (برای ...
[موسیقی]
کسی جز خودمان را قبول نداریم
جامعۀ موسیقی منفصل و بدون مطالبه شده
گفت‌وگو با سورج یاسایی؛ دبیر انجمن موسیقی کرمان
موسیقی امروز کشور و منحصراً کرمان دچار چالش‌های بسیاری‌ست که از آن جمله می‌توان به پراکندگی و کارهای کمرنگ و انفرادی اهالی موسیقی، سودگرایی مدرسان به‌جای کیفیت‌گرایی سطح آموزش، عدم گرایش مخاطب هنری به اجرای گروه‌های بومی و به‌طور کلی پایین بودن بازدهی و برآیند هنری اهالی موسیقی در کرمان اشاره کرد. «سورج یاسایی» یکی از افراد خوش‌نام، خوش‌فکر و البته نوازنده‌ای تواناست که به تازگی هدایت کشتی بی‌بادبان موسیقی کرمان را به عهده گرفته است. از او در مورد هنر موسیقی و اهداف و برنامه‌هایش پرسیده‌ایم.
از ...
مبانی سازمان و گروه موسیقی
پیشگفتار
امروزه با وجود سیستم‌های مکانیزه و متدهای بی‌شمار مدیریت و رهبری، دیدگاه‌های فاقد ساختارهای مدیریتی نمی‌توانند زمینه رشد گروه‌های موسیقی را در درازمدت فراهم نمایند و به دلیل ظرافت‌های هنر موسیقی و کمّی نشدن ارزش‌های فعالیت‌ها و فرایندها، عمدتاً در کوتاه‌مدت و یا میان‌مدت با دلخوری اعضا، گروه منحل می‌شود و یا فعالیت‌های مؤثر و جمعی موسیقی را به متوقف و منفعل می‌سازد. معمولاً حامیانی با درک اجتماعی و هنری مدنظر هنرمندان موسیقی به‌ندرت یافت می‌شود یا اینکه به جای استفاده کاربردی از موسیقی، از هنرمند استفاده ابزاری می‌شود. به هر ترتیب هدف نگارنده، آشنایی موزیسین‌های جوان با ابزارهای قدرتمند ...
زنان در موسیقی فولکلور و محلی
لالایی، موسیقی مشترک تمامی زنان است. تمامی مادران ایران با زبان و لهجه‌های خود در لالایی‌ها منعکس‌کنندۀ فرهنگ قوم خویش هستند
در اقتدار، احیا و اغنای فرهنگ هر ملت زنان نیز دوشادوش مردان سهم شایسته‌ای داشتند و دارند. این مهم وقتی مسلم می‌شود که نظری بر ادبیات شفاهی هر ملت و قوم انداخته شود.
نغمه‌های زنانه، نخستین و ساده‌ترین نمونۀ ادبیات شفاهی است که با گذشت زمان و با دگرگونی شکل زندگی و فعالیت‌های زیستی و دلایل دیگر به نغمه پرداخته شده‌اند و درونمایۀ اصلی همهی این نغمه‌ها، پاکی، محبت، ایمان، عشق و صداقت است.
لالایی‌ها اولین نغمه‌های زنانه هستند. با نگاهی دیگر ...
[تئاتر]
نگاه از نزدیک
گفت‌وگو با هشت کارگردان شرکت کننده در سی‌امین جشنواره تئاتر استان کرمان
جشنواره‌های تئاتر در ایران در هر سطحی که برگزار شده‌اند، استانی، منطقه‌ای، ملی یا بین‌المللی، همواره و از هر نظر محل بحث و گفتگو بوده‌اند. نمی‌توان به طور دقیق تعداد مخالفان و موافقان، تحسین‌کنندگان و یا منتقدان را مشخص کرد. تنها یک وجه روشن وجود دارد و آن هم اینکه از نظر برگزارکنندگان هر دوره، جشنواره آن دوره کاملاً بدون اشتباه یا لااقل با اشتباهات اندکی همراه بوده است. در تمام این سال‌ها، با وجود انبوه جشنواره‌ها تنها یکی، دو مورد پیدا خواهد شد که دبیر یا مسئول سیاست‌گذاری ...
سیاست‌گذاری لرزان یک جشنواره
نگاهی انتقادی به چند سرفصل مهم جشنواره تئاتر استان کرمان
محمدرضا قدس ولی کارگردان، بازیگر و نویسنده برای اهالی تئاتر کرمان نیازمند معرفی نیست. او معمولاً در بحث و گفتگوها آدم بسیار رک و واضحی است. با کسی رودربایستی ندارد، حتی با خودش. یکی از بهترین خصلت‌هایش این است که برخلاف بسیاری از ماها، چیزی را که نمی‌داند، می‌گوید نمی‌داند. او امسال تماشاگر کارهای سی‌امین جشنواره تئاتر استان کرمان در رفسنجان بود. از او خواستیم که در یادداشتی نظرات، انتقادات و پیشنهاداتش را درباره این دوره از جشنواره بنویسد.
جشنواره تئاتر امسال جای صحبت و گفتگوی زیادی دارد. اگر سیاست‌گذاری جشنواره ...
جشنواره‌ای که دیده نشد...
یادداشتی بر سی‌امین جشنواره تئاتر استان کرمان
وجود جشنواره‌های تئاتر اجتناب‌ناپذیر است، چراکه نمی‌توان تفکیک خاصی بین تاریخ پیدایش هنر نمایش و جشنواره‌های مربوط به آن قائل شد. وجود هر یک مؤید دیگری است. مناسک، مراسم و آیین‌ها وقتی به شکل نمایشی اجرا شدند ذات تئاتر را شکل دادند و زمان‌های خاص برگزاری آن‌ها جشن گونه‌هایی اجرا می‌شد. به گواه تاریخ هنر نمایش در این جشن گونه‌ها هدایایی (که حالا ما می‌توانیم به‌عنوان جایزه از آن نام ببریم) برای شرکت‌کنندگان و بهترین‌ها در نظر گرفته می‌شد. پس نمی‌توان تردید داشت که ذات تئاتر با جشنواره عجین بوده و این سنت دیرپا ...
[تاریخ]
تحلیل علل دو شورش کارگران شال‌باف کرمانی در دوره قاجاریه
دو شورش کارگری قشر شال‌باف کرمانی، به‌رغم آن که یکی از مقاطع مهم تاریخ کرمان محسوب می‌شوند، اما تا کنون به صورت ریشۀابی و واقع‌بینانه مورد تجزیه و تحلیل قرار نگرفته‌اند. با توجه به اهمیت و ارزش شال کرمان در این دوره، که یکی از مهم‌ترین منابع درآمدزایی ایران محسوب می‌گردیده؛ اما عدم توجه به وضعیت بسیار اسفناک کارگران شال‌باف کرمانی، باعث گردید آنان در دو نوبت سر به شورش برداشته، اعتراض و خشم خود را نسبت به دولت، حکام و اشرافی که آنان را مسئول محرومیت‌ها و رنج خود می‌دانستند، به نشان دهند. در این مختصر برآنیم تا ضمن ...
[فرهنگ]
فرهنگ مردم
بزرگان خراسان و هنرهای محبوب مردم کوچه بازار
خراسان –البته منظور خراسان بزرگ است– به جهات متعدد یکی از حیرت‌آورترین مناطق ایران و در مواردی حتی جهان است. خیّام (که با ترجمه فیتزجرالد، شاعری محبوب جهانیان شد)، عطّار (که پیتر بروک کارگردان سرشناس نمایشنامه در همین اواخر سیمرغ و سیمرغ او را به عرصه نمایش درآورد) فردوسی که یکی از معدود حماسه‌سرایان جهان باستان است در مواردی فراتر از هومر و انه‌اید قرار می‌گیرد. فردوسی عدالت‌خواه است: «فریدون فرّخ فرشته نبود/ به مشک و به عنبر سرشته نبود/ ز داد و دهش یافت این نیکویی/ تو داد و دهش کن فریدون ...
نمادها در فرهنگ‌عامه
جغد (بوم)
هر آن کس را که باشد، راه بر بوم
نبیند جز که ویرانی بر و بوم
(ناصرخسرو)
جغد (بوف بوم) نام پرنده‌ای شکاری است، از راسته بوم‌سانان که قدرت بینایی زیادی در شب دارد. بوم، نام مشترک پرندگان گوشت‌خوار و بیشتر شب‌پرواز تیره بوم‌دیسان است. هو واچکوپار (ص ۴۰۱ – ۴۱۹)
سیزده نوع از پرندگان این تیره را در منطقه‌ای گسترده از خاور دریای مدیترانه و تا دوردست‌ترین نواحی افغانستان (بخش وسیعی از فلات ایران) گزارش کرده‌اند که یازده نوع از آن‌ها در ایران هم یافت می‌شود. (نیز، اسکات و دیگران، ص ۱۹۷ – ۲۰۶) این بوم‌دیسان ظاهراً از روزگار قدیم، لااقل ...
[جامعه ]
سکوت را بشکنیم
افزایش خشونت در جامعه با نادیده گرفتن حقوق زنان
گفت‌وگو با مینا مجدزاده وکیل دادگستری و فعال مدنی
۲۵ نوامبر که روز مبارزه با خشونت علیه زنان است تا دهم دسامبر هر سال، ۱۶ روز نارنجی برای محو خشونت علیه زنان نامگذاری شده؛ خشونت علیه زنان فقط به معنی درگیری فیزیکی و توهین لفظی نیست؛ هرگونه رفتار و گفتار جنسیت‌زده که موجب آزار، تحقیر و محدودیت زنان شود چه در سطح جامعه و چه در محیط خانواده، نوعی خشونت علیه زنان تلقی می‌شود و باید با آن مقابله کرد.
می‌توان گفت ریشۀ بسیاری از رفتارهای ناعادلانه، نابرابر و حتی توهین‌آمیز نسبت به زنان، ...
خشونت علیه زنان را می‌توان کنترل کرد
خشونت پدیده‌ای جهانی است که در همه جوامع وجود داشته و دارد. بحث خشونت علیه زنان از زوایای مختلف و در مباحث بسیار گسترده قابل‌بررسی است. هرگونه رفتار یا گفتار آزاردهنده که موجب آسیب‌های جسمی و روانی، ذهنی و یا رنج و آزار زنان شود خشونت علیه او است. به‌طورکلی می‌توان اینگونه مطرح کرد که خشونت صرفاً آسیب جسمی و یا اعمال ضرب و شتم و یا آزار جنسی نسبت به زن نمی‌باشد. اگرچه اولین و اساسی‌ترین تعریفی که از خشونت علیه زنان به ذهن خطور می‌کند همین نوع از آسیب است. تصویر خواسته‌های مردانه‌ای که از سوی مردان بر ...
[جُنگ]
ریشه در کودکی
پِریرو سِرِ پَسین دِواسَر خودِ شَمسو اَبّسکی یِکِ چاررفتیم تا اینکه آخرش کارمون به مرافه و قهر و قهرون کشیده شد. از اوجوئی که همه چی ریشه در کودکی آدم داره کل صغری مادِرزِنَم در زمان کودکی یاد شمسو داده که هِشوَخ از خونه و سفره قهر نکنه ولی مَ یه بار سِرِ سفره قهر کِردَم پِدِرم خود یه تیپایی از اتاق به دِرَم کِرد و تا سه روز نمی‌گُذُش سِرِ سفره بشینم و می‌گفت مرد می‌با سر حرفش باشه اگر گفتی قهرم دِگِه نِمی‌با وَر زیر حرفِت بِزنی در واقع یه جورایی تشویقم کِرد. حالومَم مَ تا کِش به ...