ماهنامه فرهنگی، اجتماعی
سال سوم :: شماره بیست و هفت :: آبان ۱۳۹۷
[سرمشق]
ما و تلفن‌های هوشمند
تلفن‌های هوشمند ارتباطات ما با دیگران را تسهیل کرده‌اند اما به نظر می‌رسد بیش از آنکه بر کیفیت آن بیفزایند بر کمیت آن تأثیر گذاشته‌اند
فناوری‌های نوین ارتباطی به نسبت سایر فناوری‌ها، تأثیر بیشتری روی زندگی ما داشته‌اند.
آن‌ها مفاهیم قبلی فضا- مکان و زمان را تغییر داده‌اند و از سویی به جهانی شدن خرده‌فرهنگ‌ها و شکل‌گیری فرهنگ جهانی کمک کرده‌اند. ارتباطات جنبه افقی گرفته و چندسویه و تعاملی شده است.
استفاده از فناوری‌های ارتباطی، به دلیل همگرایی و ادغام فنی و به‌طور ویژه در تلفن‌های همراه هوشمند، افراد را به یک تولیدکننده رسانه (محتوا) تبدیل کرده است.
موبایل با دسترسی به اینترنت، پدیده ...
روزنامه‌نگار یا روزی‌نامه‌نگار؟
خاطرات من و روزنامه‌نگاری (بخش دوازدهم)
بارها گفته‌ام و تکرار مطلب، دیگر لوس و لوث شدن موضوع است که در مقایسه با روزنامه‌نگاران حرفه‌ای، کسانی مثل آقایان فتح‌نجات و لطیف‌کار و از جوان‌ها، آقای خدیشی یا رضا شمسی، مرا با تسامح فراوان می‌توان روزنامه‌نگار هم دانست...
باری، اجازه دهید که من خاطرات خوب و بد از روزنامه‌نگاری را در اینجا با شما مخاطبان در میان بگذارم:
برویم به سال هشتاد و دو، سال دهشت و هول، سال پرپر شدن صدای ناز و نازنین دوست زنده‌یاد همگی ما دوستدارانش در سراسر ایران، شادروان ایرج بسطامی.
سال زلزله مهیب بم که در آن، پدر و مادر ...
آفتاب در آفتاب
نگاهی به کتاب «عکس‌های آفتابی»
کتاب «عکس‌های آفتابی» اثر آفتابی دیگری از مدیرمسئول روزنامۀ «نسل آفتاب» است که چنان آفتاب در آفتاب شده و بزم گرم و روشنی به وجود آورده، که اهل دل را تا چشمۀ خورشید پیش می‌برد. تصویر آفتابی‌هایی که خورشیدشان را در چشم‌های یکدیگر می‌جستند. از فرزندان خلفی که گل‌رخم‌های اندامشان، باغ بزرگ اسلحه شد. از مردان سترگی که با تُندر تکبیرها، خواب را در پلک دشمنان اسلام شکستند و نام بزرگشان با جوهر خون، بر خاک پیشانی‌های آتش‌فشان‌ها رقم خورد. به‌راستی اینان از کدامین سلاله بودند که این‌گونه حماسه آفریدند و پایداری و استواری را طرحی ...
[ادبیات]
رویای شعری را دارم که چند نفر را بر سر یک حقیقت متحد کند
مازیار نیستانی شاعر نوپرداز و تجربه‌گرایی است که سالها دستی بر آتش دارد. او به شعر و هستی شعر به شیوۀ خودش می‌اندیشد. کتاب «آن حیوان» آخرین اثر چاپ شدۀ او بعد از سه مجموعۀ شعری‌اش به نام «پاشیلی‌ها»، «قرارگاه‌های ناخوشی» و «متن‌های زنجیره‌ای» است که بهانۀ جدی‌ای بود برای شکل‌گیری این گفتوگو.
شعری که شما رویای خلق آن را دارید و مایل به تجربه‌اش هستید و دوست دارید وارد ساحتش بشوید چگونه است؟
شعری که آرزوی نوشتن‌اش را دارم شعر محالی نیست؛ اگرچه من هنوز به ساحتش نزدیک نشدم. در نظرم باید چنین شعری به زندگی نزدیک شود و با زیست ...
خوانشی بر مجموعه شعر آن حیوان
در نظریات روان‌شناسی، شاید فقط در نظریۀ پالوف است که انسان به مقام حیوانی نزدیک می‌شود. پاولف فکر کرد نظام رفتاری انسان همانند سگی که او را شرطی کرد بر اساس شرطی‌سازی پیش می‌رود. پاولف، غذا را با صدای سوت همایند کرد و بعد دید با صدای سوت هم بزاق دهان سگ ترشح می‌شود، انگار که بوی غذا به مشامش رسیده باشد و آن‌قدر نگاهی زیستی به انسان داشت که گفت: انسان هم آن حیوان!
در تعریف ماجرای پالوف از همایند شدن حرف زدم. همایند شدن بسیاری اوقات تصادفی اتفاق می‌افتد. تری ایگلتون در کتاب «چگونه شعر بخوانیم» از تصادفی و ...
وقتی زبان رام می‌شود
پیش از این از مازیار نیستانی چند مجموعه خوانده‌ایم او از آن دست شاعرانی ست که توانسته با تلاش و جدیت جایگاه ادبی خود را مستحکم کرده و زبان شعر اش را به تشخص برساند. او از همان ابتدا نشان داده که اهل تجربه است و هیچ هراسی از سرک کشیدن به محدوده‌ها و مرزهای نادیده ندارد، جریان‌های متفاوتی را از سر گذرانده و همین‌طور از فرم‌هایش و مدت‌هاست که خود را از آن میانه بیرون کشیده و حالا جهان خودش را با زبان خودش می‌سازد. در اول نگاه به مجموعۀ آن حیوان می‌توان پی برد که نگاه شاعر به ...
[سینما]
عشق‌بازی با واژگان
سینمای ایران، اگر از آبشخور شعر ایرانی و نگاه شاعرانۀ ایرانی بهره‌مند گردد، می‌تواند در عرصۀ جهانی، بدل به شاخصۀ ایران در جهان شود
آنچه که امر دشوار و سنگین نوشتن را همواره -و در هر زمینه‌ای- بر من هموار نموده، عشق بوده است. عشق به قلم و کاغذ و آنچه که می‌نگارد و آنچه که نگاشته می‌شود. فرآیندی که سرتاسر عشق‌بازی است و لذت. از آنچه که ذهنیت نگارشی است، تا آنچه که به عینیت نگارشی بدل می‌شود. به زبانی دیگر کار دل است و اگر عشق نباشد، می‌شود کار گِل.
و شعر، عالی‌ترین نمونۀ عاشقانۀ نگارش است. شیوه‌ای از معاشقه ...
در انتظار تاریکی
تحلیل فیلم «The Turin Horse»
اثر: بلا تار، فیلم‌ساز مجارستانی
معرفی کارگردان:
بلا تار کارگردان و فیلم‌ساز مجارستانی است. او در شهر پچ مجارستان به دنیا آمد اما در بوداپست بزرگ شد. پدر و مادر او هر دو در تئاتر و صنعت فیلم‌سازی بودند. پدر او طراح صحنه و مادرش بیش از ۵۰ سال به‌عنوان متن رسان در یک تئاتر کار می‌کرد. در ۱۰ سالگی توسط مادرش به یک آزمون پذیرش نقش که توسط تلویزیون ملی مجارستان برگزار شده بود، معرفی شد و در آنجا موفق به کسب نقش پسر قهرمان داستان در یک اقتباس تلویزیونی از داستان «مرگ ایوان ایلیچ» اثر تولستوی ...
[موسیقی]
شعری که امروزه برای موسیقی گفته می‌شود شعر نازلی است
گفتوگو با حامد حسینخانی
تنظیم: فهیمه رضاقلی
عکس: مژده موذن‌زاده
یکی از موضوع‌های اساسی در بحث آسیب‌شناسی موسیقی ایرانی، بحث ترانه و ترانه‌سرایی است. متأسفانه ترانه‌های امروز برخلاف گذشته از کیفیت و غنای لازم برخوردار نیست و اکثراً بی‌محتوا، بی‌مایه و فاقد ارزش‌ها و قواعد ادبی است. این ترانه‌ها در کنار ملودی‌های یکنواخت و به‌زور ساخت، معجونی بی‌کیفیت را به وجود آورده که برآیند موسیقی امروز کشور است. البته این تعریف شامل تمام موسیقی معاصر ما نمی‌شود و کارهای خوب و فاخر گه‌گاهی شکوه گذشتۀ موسیقی ایران را یادآور می‌شوند. «حامد حسینخانی» از شعرای برجستۀ کرمان و از ترانه‌سرایان موفق کشور ...
ریزپرده‌ها در تنظیم آوازهای چندصدایی ایرانی
مقدمه:
سرزمین فرهنگی ایران با پیشینه آوازهای گروهی از حدود ۵۰۰۰ سال پیش (گوسانها) که شامل نغمه‌های یکتاپرستی و وطن‌دوستی بوده است، در واقع بزرگ‌ترین ملت جهان آن روز با داشتن فرهنگ آواز گروهی و جمع خوانی را به ما یادآور می‌شود و سابقه ایران را در آواز گروهی به بیش از سه هزاره پیش از موسیقی کرال در غرب می‌رساند. پس از شکل‌گیری آوازهای گریگوریایی در غرب و سپس پادشاهی کلیساها بر آواز گروهی در قرون‌وسطا، پس از «آرس نوا»(هنر جدید-سال ۱۳۰۰ میلادی) پس از جنگ‌های صلیبی دانش فنی و فرهنگی هنری شرق به غرب راه یافت و حدود دو ...
تأثیر موسیقی بر درد بیماران
موسیقی‌درمانی یک روش انعطاف‌پذیر و سازش‌پذیر است که این روش حتی در افراد غیر بیمار هم می‌تواند کیفیت زندگی را ارتقا دهد
درد، حسی ناخوشایند و تجربه‌ای احساسی همراه با آسیب بافتی واقعی یا آسیبی به نوعی دیگر از بافت است (بونیکاء ۱۹۷۹). درد، احساس تجربه‌ای رایج مانند نیشگون گرفتن انگشت، سوزش انگشته قرار دادن نمک بر زخم و ضربه زدن استخوان آرنج و دیگر حالت‌های ممکن است. درد، ما را به انگیزه از شرایط بالقوه مخرب برمی‌دارد. از بخش آسیب دیده بدن تا هنگام بهبود مراقبت می‌کند و از شرایط یاد شده در آینده پیشگیری می‌کند (لین ۱۹۸۴). درد تحریکی ...
[تئاتر]
غیاب شاعرانگی، انقطاعِ هستن
آنچه در این نوشتار خواهید خواند سراسر تکرار است. احتمالاً چیز جدیدی دَرَش یافت نمی‌شود. نهایتاً پژواک است؛ اگر خوب، درست حسابی از پس کلماتش بربیایم. تکرار است؛ از صد و خرده‌ای سال پیش هم دارد تکرار می‌شود، هر بار بی‌رمق‌تر. ما هنوز در انقطاع مدام هستیم. مدام قطع می‌شویم، زیست‌مان جریان ندارد، سر راهش می‌افتد به چاله و چوله، دست‌آخر هم می‌خورد به سطح صافی که پخش می‌شویم، بخار می‌شویم، می‌میریم و دیگر نیستیم که بخواهیم شاعر باشیم و روی صحنه یا روی کاغذ شاعرانگی کنیم.
سراسر این نوشته تکرار است چون انگار اصلاً باید این سکون را هی با ...
از عاشقانه‌های شکلاتی تا شاعرانگی آبی
مفهوم شاعرانگی فارغ از تعاریف و تعابیر مختلفِ تقریباً هم‌شکل، کلیتی به نظر ساده‌انگارانه می‌آید. شعر در انواع ادبی ما جزو دسته‌های پرمخاطب و با تنوع شکلی بسیار زیاد محسوب می‌شود و این‌گونه ادبی در هر شکل و شمایلی مخاطب خود را شناسایی و راه ارتباطی خود را پیدا می‌کند. با این حال مفهوم شاعرانگی را نمی‌توان تنها در قالب ادبی منظوم جستجو کرد و پیچیدگی‌هایش را نادیده گرفت. عموماً شاعرانگی در تعریف با خیال همراه است.
باختین معتقد است هرگاه ما به جای استفاده از کلمات مستقیم برای انتقال معنا، از ما به ازای استعاری استفاده کنیم به قوه تخیل ...
رویا در بیداری
کاریل چرچیل /Caryl Churchill (۱۹۳۸)، نمایشنامه‌نویس بریتانیایی، با سبک نوشتاری انقلابی خود، تشویش موجود در زندگی معاصر را با تخیلی قوی و شاعرانه به قلمرو تئاتر می‌کشاند (به‌عنوان مثال، در نمایشنامه‌های شریکر (۱۹۹۴)، این یک صندلی است (۱۹۹۹)، خیلی دور (۲۰۰۰) و مستی کامل برای ابراز عشق (۲۰۰۶). او در نمایشنامه‌هایش سکوت را به ابراز مستقیم مقصود یا مفهومی مشخص ترجیح می‌دهد. این یکی از بارزترین ویژگی‌های سبک نوشتاری چرچیل است که او را از نمایشنامه‌نویسان معاصرش باز می‌شناساند.
چرچیل بیننده را به برداشتی مشخص و یک‌طرفه از نمایش خود سوق نمی‌دهد. فضایی که میان نمایشنامه‌نویس و متن ایجاد می‌کند، ...
[هنرهای تجسمی]
تنها صداست که می‌ماند...
نوشتاری بر نمایشگاه رادیو ایران- نگارخانۀ سروستان
گاهی اوقات، برخی چیزها، ناگهان آدمی را از زمان اکنون پرتاب می‌کنند به زمانی در گذشته... گذشته‌ای شیرین و پر از حسرتی بی‌بازگشت. دیدن عکسی، فیلمی یا تصویری، استشمام بویی یا عطری و... مهم‌تر از همه، شنیدن صدایی، نوایی و یا قطعه‌ای موسیقی؛ مرا از خود تهی می‌کند و در سفری پرپیچ‌وخم و لذت‌بخش در زمان به گذشته می‌برد. حتّی به دورانی که به درازای زندگانی من نمی‌رسد.
گوش سپردن به رادیو، همواره برای من همین حال را به دنبال داشته است و حسی غریب امّا شیرین را در من بیدار می‌کند. به‌ویژه تصویر ...
شعر، خلقتی از بطن شاعرانگی
شعر، دیرگاهی است که ذهن بسیاری از ادیبان را به خود مشغول کرده است
«هر شعری که شما را تکان ندهد به آن گوش ندهید. هر شعری که شما را نخنداند یا به گریه نیندازد، آن را دور بیندازید...تا شما را یک هیجان و حسی حرکت ندهد، بیهوده شعر نگویید. اول فکر کنید که چه چیزی سایق شعر گفتن شماست. آیا کسی را دوست دارید، کسی را دشمن دارید، مظلومید، فقیرید، شجاعید و می‌خواهید تشجیع کنید، گله دارید، امتنان دارید؟…چه چیزی است که شما را و طبع شما را می‌خواهد به خود مشغول کند و به لباس یک یا چند شعر ...
[فرهنگ]
یاد «بم» و «نرماشیر» در فرهنگ و باورها
نرماشیر، همان نریمان شیر، شهر نریمان است و نریمان، نیای رستم، پهلوان ملی و حماسی تمام ایرانیان است
الف – سالها قبل از این، دوست کردی داشتم که وابسته به خاندان‌های اعیان و اشراف یا به هر حال سرشناس کردستان بود. من تازه دانشجوی دانشگاه تهران در علوم سیاسی شده بودم اتاقی در خوابگاه امیرآباد بود که هم‌اتاقی‌هایم، آذری و کرد بودند و با آن دوست، همان‌جا آشنا شدم. آن‌وقت‌ها من جوانکی هجده ساله بودم و او به گمانم از سی سالگی هم گذشته بود. مدت‌ها ساکن آلمان بود و هم‌زمان با انقلاب به ایران برگشته و دانشجوی علوم سیاسی ...
نمادها در فرهنگ‌عامه (همای سعادت)
هما در اسطوره‌های ایرانی جایگاه مهمی دارد؛ و از آن به «مرغ سعادت» یادشده است؛ و گویند که سایه‌اش بر سر هر که بیفتد، به نیک بختی می‌رسد. این معنا دربارۀ هما (همای) به روزگاران بسیار دیر می‌رسد و در فرهنگ‌عامه دیرزمانی ست که رایج است
کس نیاید به زیر سایۀ بوم
ور همای از جهان شود معدوم
به گمانم در ذهن و ضمیر پردازشگران اسطوره و افسانه‌ها، چنین می‌گذشته است که گاه از آنچه در اندیشه و تخیل خود می‌پرداخته‌اند، تصویری واقعی ایجاد می‌کرده، آن را به شکلی باورکردنی می‌ساخته و می‌پرداخته‌اند؛ و گاهی از میان واقعیت‌های موجود دنیای خود، جان ...
احمد و محمود یا کره‌اسب دریایی
یکی بود یکی نبود، غیر از خدا هیشکی نبود. پادشاهی بود که دو تا پسر داشت به نام احمد و محمود. احمد مادر نداشت، اما محمود مادر داشت. آن‌ها باهم بزرگ می‌شدند و مادر محمود مجبور بود که از احمد هم مراقبت کند، چون پادشاه احمد را خیلی دوست داشت و به زنش گفته بود، اگر بفهمم کسی از گل بالاتر به احمد بگوید پوست از سرش می‌کنم.
احمد از محمود باهوش‌تر بود و همه او را بیشتر دوست داشتند، به همین خاطر زن بابا منتظر فرصتی بود که او را از سر راه بردارد، چون فکر می‌کرد او که ...
[جامعه ]
ژورنالیسم به مثابه ابزاری برای یافتن راهکار
چند روز گذشته با تجربه جالب توجهی مواجه شدم. برای تدریس در یک دوره کوتاه مدت خبرنگاری به دانشگاه ولیعصر رفسنجان دعوت شدم. با ذهنیتی که این روزها درگیر آن هستم انتظار داشتم تعداد کمتری از دوره‌های قبلی در این دوره حضور یابند و با توجه به استیلای شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان‌های مجازی انگیزه‌های کمتری برای حاضران در جلسه وجود داشته باشد. فضای روانی و اقتصادی موجود رسانه‌های مکتوب را با چالش‌های جدی در انتشار مواجه کرده است و اخبار خوبی از این حوزه به گوش نمی‌رسد و این موضوع نیز بیشتر به گوش می‌رسد که در این شرایط رسانه‌های ...
قصۀ همیشگی؛ بار مسئولان به دوش خیّران
اوایل مهر که برای تهیۀ گزارش و عکس، سفری به قلعه‌گنج داشتیم، قرار بود شمارۀ سروش صلواتیان را از احمد یوسف‌زاده بگیرم و گفت‌وگویی با او در همان قلعه‌گنج داشته باشم؛ اما فشردگی برنامه‌های سفر و البته جواب ندادن صلواتیان به تماس‌هایم این گفتوگو را به تعویق انداخت. تا صبح بیست و هفتم مهر که او قرار بود با دو ماشین پر از کتاب بیاید که بروند کتابخانه‌ای در کهنوج بنا کنند. ساعت هفت صبح روز جمعه با تماس سروش صلواتیان، خودمان را سریع به دفتر رساندیم. توقف‌شان در کرمان فقط برای انجام این گفتوگو بود. او و دو دوست ...
استقلال خود را به مزایده نمی‌گذارم
گفتوگو با دکتر بتول غفاری، متخصص بیهوشی که برای کودکان می‌نویسد و می‌خواند
عد از یک عمل جراحی و در اتاق ریکاوری بود که متوجه شدم یکی از اعضای تیم پزشکی در مورد کتاب‌هایش با فرد دیگری صحبت می‌کند و اینکه در نمایشگاه کتاب کرمان غرفه‌ای را دایر کرده است. در همان وضعیت گرگ و میشِ بعد از بیهوشی، باب صحبت در این مورد را باز کردم... دکتر بتول غفاری متخصص بیهوشی و فوریت‌های پزشکی، مدت‌هاست که در کنار حرفۀ پزشکی به تولید آثار ادبی و هنری، به‌خصوص برای کودکان می‌پردازد. او ورودی سال ۶۸ در رشتۀ پزشکی دانشگاه کرمان بوده ...
[جُنگ]
چک برگشتی
پارسال یه سِرِشِبی تو خونه نِشِسته بودَم که یِهو دیدم خاله اقدس اومَد سِری بِشِمون بِزِنه. یه کاسو چینیمَم به دستش بودکه معلوم می‌شد یه چیزی تارفی وَشمون اووُرده.
اوّلی که تو کاسو نِگا کِردَم به نِظرم اومد دو سه تا از ای ماهیو وا جویی تو آب دارَن شِنا می‌کُنَن ولی بعدش فهمیدم که بنده خدا مربای بِه درست کِرده و وَر قُپُزِش یه کاسوییمم وَر ما اووُرده.
مِنَم که نمی‌خواستم دِلِشه بِشکِنَم یه پاره‌ای از رنگ و رو مرباهاش تِکِ تعریف کِردم و انگشتو کاچیلومه کِردَم تو مرباها و یه لیسی زِدَم که دیدم بااااااابو خدا نِصیب گرگ بیابون نُکُنه ...
رویاهای رمضون قوز
هوا ابری بود که رمضون در پارک زیر یک درخت نشست و سیگاری را از پشت گوش برداشت بر دهان گذاشت و دست‌های خود را برابر صورت گرفت و گفت بنازم که پاک دست هستم. گروهی که هوادار او بودند دور او جمع شدند. رمضون گفت مشکل پشت مشکل از یکی خلاص نشدیم در چاه جدید می‌افتیم؛ اما درست است که دست‌پاکم ولی این دست بی‌نمک است یادتان هست از همین میدان مرا صدا زدند و بردند آمریکا و گفتند دستمان به دامنت رمضون کو آن چاقوی دسته صدفی، کو آن زنجیر دو متری که شر این بن‌لادن را از ...
همه چی آرومه
خبر: قیمت خودرو ۲ برابر شد.
مسئولان: نگران نباشید!
- قیمت خودرو ۳ برابر شد.
- اصلاً نگران نباشید!
- قیمت خودرو ۳ و نیم برابر شد.
- به‌هیچ‌وجه نگران نباشید. حباب است.
- قیمت خودرو ۱۰۰ هزار تومان ارزان شد.
- با پی گیری شبانه‌روزی مسئولان و خدمتگزاران ملت در وزارت صنعت، معدن، تجارت و کمیسیونی به همین نام در مجلس شورای اسلامی، طی اقدامات جهادی که از قوه فهم بشر معمولی خارج است و تنها کسانی قادر به دیدن آن هستند که از چشم غیرمعمولی برخوردارند، قیمت خودرو که توسط عده‌ای سودجو به‌طور بی‌رویه بالا رفته بود، به قیمت واقعی خود بازگشت و ۱۵۰ هزار ...