آه از آن رفتگان بی‌برگشت

...با هفت‌هزار سالگان سر به سریم

خیام

زندگی در غربت، سنگینی و اندوه عجیبی دارد، انگار همیشه چیزی روی قلبت سنگینی می‌کند، چیزی از اعماق درونت گلویت را می‌فشارد، اینجا است که همدلی هم راضی‌ات نمی‌کند، به دنبال هم‌زبان می‌گردی، همدلی مولانا هم کارساز نیست گویا زبانی بهتر است. به گمان من موفق‌ترین آدم‌ها هم در غربت غریب هستند. دیار آشنا جای دیگری است، مخصوصاً وقتی روزگار جوانی را پشت سر گذاشته باشی و در آستانه پیری دلت از شوق وطنت بلرزد، به عشق کوچه‌های خاکی شهرت غنج برود و دستت از چاره کوتاه باشد. در تمام مکالماتی که هر از چند ...

حدیث عشق ز ما یادگار خواهد ماند...

انس و الفت من با خانواده مظهری به سال ۱۳۴۳ و آشنایی من با شادروان علی‌اصغر مظهری به قریب پنجاه سال قبل برمی‌گردد. شصت سال پیش در همین ایام و پس از گذراندن امتحانات نهائی ششم دبیرستان و گرفتن دیپلم در اداره بهداری استان استخدام شدم و محل خدمت من به‌عنوان کارپرداز، آسایشگاه مسلولین یا همان بیمارستان شفای کنونی تعیین شد.

برای من که تازه از پشت میز مدرسه به دنیای اشتغال اداری راه پیدا کرده بودم و هیچ‌گونه تجربه شغلی نداشتم کارپردازی یک بیمارستان، کار چندان ساده‌ای نبود، به‌ویژه اینکه در آن سال، دولت به دلیل مشکلات گوناگون مالی، قادر ...

هرزنامه‌های خودساخته در ذهن شهروندان

اگر با پست الکترونیک سرکار داشته باشیم در آن پوشه‌ای به نام اسپم یا هرزنامه وجود دارد که به‌طور خودکار ایمیل‌های ناشناس و پیام‌هایی که ناایمن تشخیص داده می‌شوند را به جای پوشه ورودی به این پوشه می‌فرستد.

همه ما شبیه به سیستم ایمیل در ذهن خود چنین عمل می‌کنیم و کم و بیش با گزینش کردن آنچه نیاز یا دوست داریم از توجه به بقیه پیام‌ها جلوگیری می‌کنیم و اصطلاحاً آن‌ها را به هرزنامه می‌فرستیم. در دنیای کنونی که با بارش پیام‌های مختلف از منابع گوناگون روبرو هستیم این شیوه مکانیزمی ضروری است تا به مدیریت وقت و زندگی خود ...

راه رفتن بر نوار موبیوس

اتوپیا، فضایی آرمانی و خیالی است. آرمان‌شهری که بر عدم تحقق‌اش میلیون‌ها سال زیستِ بشر، شهادت می‌دهد. وضعیتِ مقابل اتوپیا، دیستوپیا است، خراب‌آباد و سرزمین هرزی که می‌تواند نام دیگر همین جهانی باشد که به آن پرتاب شده‌ایم. آن‌ها که کار خلاقه می‌کنند این اقبال و توان را دارند که در دوگانۀ آبادیِ آرمانی و خرابی واقع، اسیر نمانند و دگرمکان یا هتروتوپیایی بیافرینند که فرصت زیستی صادقانه‌تر و عمیق‌تر را برای خود و مخاطبان‌شان فراهم می‌کند.

نسبت به مکاتب مدرن و ادیان سنتی که وعدۀ آرمان‌شهری انتزاعی را می‌دهند و بنیادشان بر پاسخ‌های از پیش آماده است و همچنین جهان ...

نگونساری در سیاهچالۀ واژگان

«من با حاکمیت حرفی ندارم چون حاکمیت اصلاً مرا نمی‌بیند... با مردم هم، من با مردم اصلاً صحبت ندارم، مردم قربانی شرایط هستند، مردم له‌شدۀ شرایط هستند و به قول شریعتی هر کی مردم را محکوم بکند پفیوز است، آنچه من باهاش دعوا دارم، آنچه من باهاش گفت‌وگو می‌کنم نخبگان جامعه‌اند. حرف من این است که اگر ما بتوانیم یک اجماع نخبگانی ایجاد بکنیم توده‌ها سیاهی‌لشکرند، توده‌ها می‌آیند دنبالش، توده‌ها دنبال مراجع خود هستند، الان طبقۀ متوسط در جامعۀ ما گم است. ایده‌ای ندارد که حولش جمع شود و این ایده را دارند رسانه‌ها می‌دهند، دارند از خارج از کشور ...

روایت و داستان

«همۀ ما انسان‌ها روایتگریم،

هرچند ممکن است به‌ندرت از این موضوع آگاه باشیم» ابوت ۲۰۰۸ صفحه دوازدهم

بشر از دیرباز روایتگر بوده و هست، شاخصۀ انسان خردمند روایتگری اوست، از زمانی که بشر از درخت‌ها بر زمین آمد و شکل فک و جمجمۀ امروزی را پیدا کرد روایت نیز همراه او زاده و رشد و تکوین پیدا کرد. یافته‌های درون غارهای ماقبل تاریخ، عکس‌ها و نقاشی‌های مربوط به شکار و زیست تا به امروز (فضای مجازی و رسانه‌های متعدد)، با تصاویر و کلمات همچنان قصه‌هایی از «یکی بود یکی نبود» را برای خواننده یا مشاهده‌گر به شکل‌های متفاوت بیان می‌کنند.

اینکه ما نوع ...

افسانۀ بی‌بخاری کرمانی‌ها

وقتی از من خواسته شد تا دربارۀ بی‌تفاوتی چیزی بنویسم، نخستین گزاره‌ای که به ذهنم رسید این بود: در چه زمینه‌ای و در چه کانتکستی؟ نسبت به که و چه؟

برایم توضیح داده شد که مُراد، بی‌تفاوتی کرمانی‌ها است و من چون در این جغرافیا زندگی می‌کنم به قول گفتنی فوراً دوزاری‌ام افتاد که مقصود چیست؟ این اَنگ آشنایی است که کرمانی‌ها دانسته و نادانسته به خودشان می‌زنند که به‌زعم من در عین حال آن که الزاماً غلط نیست، کاملاً هم درست نیست. راستش را بخواهید به گمانم نادرستی این حکم به درستی‌اش می‌چربد اما بگذارید به خود کلمۀ بی‌تفاوتی بپردازیم.

بی‌تفاوتی ...

کرمان، قارۀ ناشناختۀ فیلم‌سازی!

بیش از یک دهه از کسب اسکار طلاییِ فیلم «جدایی نادر از سیمین» ساختۀ «اصغر فرهادی» می‌گذرد، اما همچنان دوربین اکثر سینماگران ایران در کُنجِ غزلتِ آپارتمان‌ها جا خوش کرده و به‌دفعات، دعوای خانواده‌های طبقۀ متوسط را به خورد مخاطبان می‌دهد. سینمای ایران، در زنانی که مرگ فرزندانشان را از دیگران پنهان می‌کنند، معتادانی که به دنبال ابراز وجود هستند، خواهرانی که در پی جلب رضایت اولیاء دم بوده تا مبادا سر بی‌گناهی بالای چوبۀ دار برود، خلاصه شده است. آه و ناله، خشم و دعوا، اعتیاد و گریه، التماس و اعدام تم مایۀ اصلی سینمای امروز ایران است. ما ...

همه چیز به رنگِ موسیقی

به طور کلی عامل اصلی ایجاد صوت، ارتعاش و برخورد مولکول‌ها با یکدیگر است. این برخورد باعث ایجاد موج صوتی می‌شود و این امواج به محض رسیدن به پرده گوش برای ما محسوس می‌شوند. طبق تعریف کُلی اصوات را می‌توان به دو دسته اصوات موسیقایی و اصوات غیر موسیقایی (نوفه، نویز، سر و صدا) تقسیم کرد. صداهای موسیقایی آگاهانه تولید می‌شوند و دارای ارتعاشات منظم و قابل محاسبه است و ارتفاع (زیر و بمی) آن‌ها قابل‌شناسایی است.

نظم درونی این اصوات باعث دلنشین بودن آن‌هاست. در مقابل اصوات غیر موسیقایی ارتعاشی نامنظم دارند که به‌راحتی قابل محاسبه نیست و غیرآگاهانه تولید ...

چی میل دارین؟

جدیداً مُد شده بچه‌ها دور هم جمع می‌شن و کارهای گروه‌های خارجی را با هم میخونن. این کار برای تقویت گوش و آواز خیلی مفیده و جای خالیش هم توی موسیقی آوازی حس می‌شد. از وقتی که سوینگل سینگرز چند دهه پیش این شیوه را با آثار باخ شروع کرد کسی فکر نمی‌کرد که یک سبک جهانی بشه و جوان‌ها و نوجوان‌ها این‌قدر ازش استقبال کنن. شما توی این گروها که اکثراً پنج نفره هستند و یا هشت، نه نفره، هر کسی یک وظیفه داره که گاهی باهم جابه‌جا میشن. یک سپرانو در نقش سازهای سپرانو، یک التو، یک تنور ...

سازهای نا کوک

نشر هنر دژاکام از اسفند ۱۴۰۰ با هدف انتشار کتب هنری آغاز به کار کرد. مدیرمسئول انتشارات، مهناز دژاکام، برای هر بخش دبیری مجرب از میان هنرمندان صاحب سبک برگزید. در این میان حوزه موسیقی را در اولویت قرار دارد؛ و تاکنون ۴ عنوان در این بخش منتشر کرده است.

سالنامه موسیقی کرمان

سالنامه موسیقی کرمان مجموعه‌ای است که به بررسی و تجزیه و تحلیل موسیقی کرمان می‌پردازد در این شماره در بخش مقاله‌ها آقای آریوبرزن غیبی در مقاله اول به کاربرد و کارکردِ موسیقی در فرهنگ جامعه زرتشتیان کرمان پرداخته است. نگارنده در این مقاله، نخست اشاره‌ای کوتاه به قومِ زرتشتیان ...

انثان مدرن روایت اول، برداشت اول

علمدارزاده: «این متون همچون تکه‌های آینه‌ای شکسته‌اند. آینه‌ای که قبلاً در وضعیتی ایده آل قرار داشته و آسمان، جهان و روح انسان را بازمی‌تابانده است. آنگاه انفجاری رخ می‌دهد! این اجرا اولین روایت از سری اجراهای؛ سه روایت چندوجهی از انثان مدرن، پسامدرن یا پیشامدرن می‌باشد که به همت هنرجویان آموزشگاه هنرهای نمایشی پستو تولید شده است.» این متنی است که سیدحمید درباره کارش در سایت تیوال گذاشته است. متن کار، نمایشنامه‌ای است که ماتئی ویسنی‌یک با عنوان متن‌هایی برای تجزیه و با عنوان «آشغالمرد» چاپ کرده است. با این که این اطلاعات را سیدحمید شبی که برای دیدن اجرای ...

تهیه‌کنندگی تئاتر یک شغل است

تا جایی که اطلاع دارم، رشته تحصیلی و شغل شما هنر و تئاتر نیست، ولی یک تماشاگر و مخاطب جدی تئاتر و فیلم هستید؛ یعنی سال‌ها تئاتر را دنبال می‌کنید، چه تئاتر کرمان و چه جاهای دیگر. سؤالم این است که چطور شد به تهیه‌کنندگی تئاتر رو آوردید؟ به نظرم این حرکت شما نه‌تنها یک تصمیم بزرگ، جدی و البته شخصی است، بلکه اگر مداومت داشته باشد و در مسیر درستی قرار گیرد، در بعد غیرفردی هم بسیار تأثیرگذار خواهد بود.

بله رشته تحصیلی و شغل من ارتباطی به هنر و خصوصاً تئاتر ندارد. ولی من همیشه دنبال کننده تئاتر بودم. ...

هستی و ا کنونیت تئاتر

عرب‌نژاد: مسئله‌ای که باعث شد شما را به گفت‌وگویی جمعی دعوت کنم، وضعیت فردی و گروهی شما در تئاتر است. تا چند سال قبل شما به عنوان کارگردان، بازیگر، نویسنده و اجراگر همیشه در بخشی از اجراهای کرمان حضور داشتید. اگر اتفاق کووید را فاکتور بگیریم که باعث شد تئاتر هم مثل بقیه رویدادهای جمعی تعطیل شود، برای برخی از شما مسائل دیگری هم مانع از اجرای کارهایتان بوده است، چه به طور رسمی و چه به شکل غیررسمی؛ یعنی چه به طور رسمی منع شده باشید از اجرا یا دچار سانسور شده باشید و یا به شکل غیررسمی ...

مطرودالطرفین

بی‌تردید یکی از مهم‌ترین شخصیت‌های معروف دورۀ مشروطیت، احمد مجدالاسلام کرمانی است. شخصیتی که افزون بر تحصیل علوم دینی و کسب مقام اجتهاد، به واسطه فعالیت‌ در عرصه‌های مختلف به ویژه مبارزات سیاسی و روزنامه‌نگاری از اسم و رسم خاصی برخوردار است. او که به صورت هم‌زمان، چهار روزنامۀ (ندای وطن، الجمال، کشکول و محاکمات) را اداره و مقالات متعددی در راستای برقراری مشروطیت و مبارزه با استبداد منتشر می‌نمود، مدتی به کلات تبعید شد؛ اما نکته قابل توجه این که بعد از پیروزی مشروطیت نیز مورد خشم قرار گرفت و با طرد همیشگی از تهران، به زادگاهش تبعید شد.

از ...

پیوند ساختاری جامعه و چگونگی پیدایش ناهنجاری در آن

هنگامی که سخن از جمع و جامعه و اجتماع به میان می‌آید، در نگاه نخست، شاید برای بسیاری از ما، همه یکسان بنماید و در تعریفی یکسان یا بسیار نزدیک به هم آن‌ها را معنا کنیم. چنان که بپنداریم همه بیانگر گروهی از مردم است که به بهانه‌ای یا برای انجام کاری زودگذر یا دیرپای گرد هم آمده‌اند. چنین نگاهی و چنین پنداری هر چند برای گروه‌های زیادی از مردم درونه‌ای و معنایی را می‌آفریند و در فرهنگ همگانی جدا از ژرفای واژه‌ها، پاسخ‌گوست، ولی تعریفی درست و بسنده نیست.

جامعه، به گروه فراوانی از مردم گفته می‌شود که دسته‌ها و ...

فرهنگ‌عامه

آری، آری،

جان خود در تیر کرد آرش،

کار صدها، صدهزاران قبضۀ شمشیر کرد آرش،

تیر آرش را،

سوارانی که می‌راندند در جیحون،

به دیگر نیم روزی، از پس آن روز،

نشسته بر تناور ساق ِگردویی فرو دیدند. (سیاوش کسرایی)

ایرانیان از روزگاران دیرین مردمانی خردگرا و خوش اندیشه بوده‌اند، این را فراوانی جشن‌هایشان به مانشان می‌دهد. در بررسی گاه‌شماری ایرانیان به جشن‌های بسیاری برمی‌خوریم که در هرماه سال به نیازی و در برخی ماه‌ها، بیش از یک بار برگزار می‌شده است. این جشن‌ها (یشن‌ها) از نگاه مردم‌شناسی گذشته از پیوند وهم بستگی مردم، بیشتر برای ستایش از آن چه که در زندگی و برای زیست آنان ...

هزارتوی احساس آدم‌ها در زندان

گفت‌وگو با کسی که بیش از دو دهه به‌صورت مستمر در زندان بوده و به‌تازگی از حبس آزاد شده باشد، می‌تواند حاوی نکات جالب‌توجه مختلفی باشد خصوصاً آنکه این فرد مدتی را هم در انتظار اجرای حکم اعدام به سر برده باشد و فشار روحی ناشی از آن را تجربه کرده باشد. از تجربه‌ها و تلخی‌ها تا درس‌ها و آموزه‌ها و روایتی که می‌تواند برای هر کسی خواندنی باشد خصوصاً اینکه احساس آدم‌های داخل زندان همیشه برای شهروندان یک راز بزرگ بوده است چه اینکه حتی فکر کردن به چنین شرایطی هم رنج‌آور است. آقای ب. صاد را زمانی که ...

نیازمند اصلاح

یکی از چالش‌های حقوقی موجود در عصر حاضر مجازات اعدام است. در بسیاری از کشورهای دنیا مجازات اعدام لغو گردیده یا در موارد بسیار استثنایی و نادر انجام می‌شود. در ایران، مجازات سلب حیات (قصاص / اعدام) کماکان در بسیاری از جرائم انجام می‌شود.

هر چند که در قصاص و حدود شرعی به دلیل حکم شرع امکان تعدیل یا تغییر در نوع و میزان مجازات وجود ندارد، لیکن در بسیاری از جرائم تغریزی نیز این نوع مجازات به شدت در حال اجراست. از جمله این جرائم، جرائم مربوط به مواد مخدر است. ولی سؤال این است که آیا مجازات اعدام در ...

به «سن‌پدرو» خوش آمدید!

خوش آمدید به زندان «سن‌پدرو» (San Pedro) یکی از عجیب‌ترین زندان‌های جهان. این زندان در مرکز شهر لاپاز در بولیوی قرار دارد و قسمت بزرگی از شهر را به خود اختصاص داده است. از بیرون، همه چیز عادی به نظر می‌رسد. با نگاه کردن به میدان سر سبزی که در نزدیکی این زندان است، زنان بومی با کلاه‌های لبه‌داری را می‌بینید که بر روی چرخ‌دستی‌هایشان در حال گرفتن آب‌پرتقال هستند و مردانی سالخورده که از روی صندلی‌ به پرنده‌ها غذا می‌دهند. در ورودی زندان، پلیس‌هایی را در لباس سبز می‌بینید که به دیوار زرد ۱۵ متری تکیه دادند و در ...

آلیس در سرزمین غرب وحشی

من نظامیان زیادی را در زندگیم ملاقات کرده‌ام، سپهبدها، ارتشبدها، فرماندهان و فرماندارانی را می‌شناختم، فاتحان لشکرکشی و نبردهای بیشمار. به داستان‌ها و خاطراتشان گوش داده‌ام آن‌ها را دیده‌ام که روی نقشه‌ها خم شده بودند خط‌هایی با چندین رنگ روی آن‌ها می‌کشیدند، طرح‌ریزی می‌کردند استراتژی می‌چیدند. در آن جنگ‌های کاغذی همه چیز موفقیت‌آمیز بود، همه چیز کار می‌کرد همه چیز واضح بود و همه چیز در نظمی مثال‌زدنی. نظامیان توضیح دادند باید این‌طور باشد، ارتش بالاتر از همه چیز نماد نظم و انضباط است. ارتش بدون نظم و انضباط نمی‌تواند وجود داشته باشد، بنابراین حتی عجیب‌تر است که جنگ‌های واقعی ...

آدمی حجم غریبی است!

۱- چرا تو دنیای خدا یه عده فکر میکنن یا بهتر بگم تصور میکنن از بقیه سر ترن؟ مگه چه مورد خاص و بی‌همتایی دارند که بقیه ندارند؟ دوتا چشم اضافه دارند؟ یه مغز فوق پیشرفته‌تر دارند؟ دست و پای بیشتری دارند؟ کلن چه کار خارق‌العاده‌ای برا این دنیا کردن که بقیه انجام ندادن؟؟ این احساس برتر بودن رو چه حسابیه که اینقدر راحت به خودشون اجازه میدن بقیه رو کمتر، ضعیف‌تر. حقیرتر بدونند؟ چرا بعضی آدم‌ها که به هر دلیلی مجبور میشن از کشور خودشون دل بکنند و در سرزمین دیگری اقامت کنند این همه توسط آدم‌های نژادپرست مورد ...

دیکتاتوری وجود ندارد آنگاه که بردگان نباشند

کسی که نمی‌تواند به پشت سرش نگاه کند، به مکانی که از آنجا آمده است، هرگز به مقصدش نخواهد رسید.

کاش مثل درخت بامبو بودم که به جایی تعلق ندارد‌. قسمتی از ساقه‌اش را جدا می‌کنیم...بدون ریشه، هرجا که شد می‌کاریم. طولی نمی‌کشد که از ساقۀ بلند، ریشه‌های تازه‌ای می‌روید‌. رویشی دوباره...در زمینی جدید...بی هیچ گذشته و حافظه‌ای...‌. هیچ اهمیتی نمی‌دهد که مردمِ هرجا به نامی او را می‌خوانند. در فیلیپین کاوایان...در کویت خیزران...یا در جاهای دیگر بامبو.

مادرم می‌گوید: «هیچ‌وقت فکر نمی‌کردم که روزی به عنوان یک کلفَت کار کنم. »

دختری رویاپرداز بوده است. آرزو داشته است که درسش را تمام ...