ماهنامه فرهنگی، اجتماعی سرمشق
ماهنامه فرهنگی، اجتماعی
سال هشتم :: شماره پنجاه و نهم :: اَمرداد ۱۴۰۱
ماهنامه فرهنگی، اجتماعی سرمشق
[سرمشق]
مزاج دهر تَبه شد در این بلا حافظ

در مقطعی بسیار متفاوت روزگار می‌گذرانیم، بین واقعیت‌های موجود با آن همه آرزوها که در دل داشتیم شکافی عمیق به وجود آمده است و به نظر هم نمی‌رسد به زودی و راحتی قابل ترمیم باشد ای‌بسا از همین رو، همه چیز مهیا است تا گاهی با یک تلنگر به گذشته‌ای، شاید، نه چندان دور پرتاب شویم، به زمانه‌ای که برای تغییر و گریز از آن و برای رسیدن به حال بهتر و خوش‌تر، چه رویاهای زیبایی که در سر نپروراندیم! چه رنج و مشقتی که نکشیدیم و چه جان‌های عزیزی را که از دست ندادیم! امروز اما در رویای آرامش، ...

ایران امروز در نگاه دانشجویان

می‌خواستم درباره ایران امروز بنویسم. از اقتصاد و فرهنگ و سیاست. از اوضاع روز و تغییرات تا امروز. ترسیدم یأس‌آلود بنویسم یا امید واهی بدهم. در یکی دو گروه دانشجویی از دانشجویان خواستم وضعیت ایران امروز را در چند جمله توصیف کنند.

آنچه در ادامه می‌آید روایت دانشجویان سال آخر کارشناسی از وضعیت ایران است که بی کم‌وکاست آورده شده است. تحلیل و تفسیر با شما.

دانشجوی اول: از نظر بنده وضعیت اقتصادی ایران در سال‌های آینده بدتر از این هم خواهد بود به خاطر اینکه زمانی که مواد ضروری زندگی انسان در کشور چند برابر شده احتمالاً وسایل دیگر هم به ...

برای آینده ایرانِ خود چه خواهی کرد؟

آینده برای ما چیزی بود مبهم، خیلی نزدیک و در عین حال بسیار دور. همواره می‌خواستیم فراسوی روزگار حالمان را بر اساس آرزوهای بی‌انتها تصور کنیم و یکی از موضوع‌های انشانویسی در سه ثلث امتحانات (۱) همیشه به عنوانِ «شغل مورد علاقه شما در آینده چیست؟» اختصاص داشت. برای پیدا نمودن پاسخ درست به این موضوع و نوشتن متنی به‌دردبخور که شایسته کسب نمره خوب از معلمین دبستانم باشد بارها به افراد محبوب و تأثیرگذار دوروبرم فکر کرده بودم، پدرم به‌عنوان اولین فرد در رده‌بندی دوست‌داشتنی‌های عمرم بعد از مادر، در بازار کرمان دکان لحاف‌دوزی داشت و در کنارش بسته‌های ...

[ادبیات]
کوتاه مثل «آن»

صندلی‌های آبی سینما آزادی سرچشمه میزبان آن‌هایی است که در جریان «آن» هستند. «آن» ۱۰ سال قبل برای اولین بار در کرمان برگزار شد و حالا هم دومین دوره‌اش به آئین اختتامیه در شهر سرچشمه رسیده که از دی‌ماه ۱۴۰۰ فراخوانش منتشرشده بود. شهر سرچشمه نشان زیادی از گرمی خرداد شهرهای کویری را با خود ندارد و با آن طبیعت سبز و خیابان‌کشی‌های صنعتی‌اش برای میهمانان تازه‌وارد مطبوع و جالب است.

ساعت ۱۵ است و آئین اختتامیه در حال شروع شدن، اما هنوز داوران جشنواره به محل برگزاری نیامده‌اند. میهمانان در لابی سالن سینما آزادی به گپ و گفت و عکس‌های ...

دفاع از هویت شعر کوتاه

جناب میرافضلی، چه شد که بعد از سال‌ها به فکر برگزاری دور دوم جشنواره‌ی سراسری شعر کوتاه «آن» افتادید؟ ضرورت‌های برگزاری آن چه هست؟ و آیا جشنواره ادامه خواهد داشت؟

آقای نورالدینی چند سال پیش پیشنهاد برگزاری یک جشنوارۀ ملی شعر کوتاه را با مشارکت مس سرچشمه ارائه کردند. آن موقع من در روابط عمومی مس بودم. آن پیشنهاد با اینکه طرح نسبتاً خوبی هم داشت، متأسفانه به دلایلی عملی نشد. ایشان با استاد رجبی بهجت هم در مورد جزئیات طرح مشورت کرده بودند. جناب محمد شریفی نعمت‌آباد هم طرح را خوانده بودند و نظراتی داده بودند. آقایان نورالدینی و استاد ...

به جستجوی «آن» در رباعی و دوبیتی

۱-نظرتان راجع به نحوه‌ی برگزاری جشنواره و مکانیسم اجرایی آن - از آغاز تا پایان - چه هست؟ اگر نقد یا پیشنهادی در این مورد دارید بیان کنید لطفاً

۲- سطح کیفی شعرها را چگونه دیدید و نقاط ضعف و قوت آن‌ها را چگونه مقوله‌بندی می‌کنید؟ آیا شعرهای ارسال شده به جشنواره را می‌توان سرشت‌نمای شعر کوتاه امروز فارسی دانست؟

۳- آیا شاخص‌های متمایزی میان رباعی‌ها و دوبیتی‌های معاصر با انواع سنتی آن‌ها وجود دارد؟ این شاخص‌ها کدامند و چه ربط و نسبتی با جهان معاصر ما دارند؟

بیژن ارژن

۱- پیش از هر سخنی باید تشکر کنم از روابط عمومی مس سرچشمه که ...

[سینما]
جای خالی اقتباس!

درست دو سال پیش بود. دکتر «آرش شفیعی بافتی» زنگ زد تا مثل هر روز -که در مسیر رفتن تا رسیدن به محل کارش، با هم گپی می‌زدیم و از هر دری سخنی می‌گفتیم- آن عصر داغ اوایل تابستان را هم فاصلۀ دیر و دور دل‌تنگی‌مان را، به لطف شبکه‌های ارتباط اجتماعی، کم کنیم. آن روز چلۀ تیرماه تابستان، انگار صدایش کمی گرفته بود. می‌دانستم گریه کرده است و می‌دانستم چرا. از روزی که ایران و زادگاهش کرمان را به مقصد زندگی در تورنتو رها کرد و رفت؛ زودبه‌زود دلش شکسته و گریه می‌کند؛ و هر بار هم به بهانه‌ای... ...

نگاهِ فراموش‌شده به اقلیم کرمان

امیرحسین جعفری

محمدصدرا حبیب‌اللهی

محمد ناظری

عکس: پارسا شیخ محمدی

سالانه رویدادهای فرهنگی_هنری بسیاری در سراسر جهان اتفاق می‌افتد که می‌توان گفت ایران، در مقایسه با کشورهای دیگر، سهم کم‌تری در برگزاری این رویدادها و استقبال از آن‌ها دارد. حال در مقیاس کوچک‌تر، کرمان -به‌عنوان پهناورترین استان ایران و با ظرفیت‌های غنی که دارد- نسبت به شهرهای بزرگ دیگر (به‌خصوص تهران) سهم کم‌تری در برگزاری چنین رویدادهایی داشته و دارد. اکنون اتفاق‌های فرهنگی_هنری مهمی در کرمان، به صورت ملی و در عرصه‌های مختلف (ازجمله سینما) افتاده است که ضرورت آن، می‌تواند یکی از نیازهای جامعۀ سینمایی کرمان باشد. اگر این رویدادها درست اتفاق بیفتد؛ ...

[موسیقی]
موسیقی بر بامِ کرمان

عکس: اعظم امیربنده

اولین دوره جشنواره موسیقی نواحی استان در شهریورماه ۱۳۸۶ در شهر کرمان برگزار شد. پس از وقفه‌ای پانزده ساله دومین جشنواره موسیقی نواحی از ۲۲ تا ۲۴ تیرماه در شهر بافت برگزار شد. افتخار دبیری این دوره را هم من داشتم و مدیر اجرایی سرکار خانم پروانه دهقانی رئیس اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی بافت بودند. این جشنواره با حمایت مالی شرکت فولاد استیل بافت و همکاری اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان کرمان، فرمانداری بافت و انجمن موسیقی شهر بافت برگزار شد. بیش از صد نفر هنرمند موسیقی نواحی در قالب ۲۳ گروه در این جشنواره ...

موسـیقیِ آتش

۱. مقدمه

زرتشتیان در استان کرمان تاریخی پر‌رنگ دارند. از سده‌های بسیار پیش، همیشه کرمان به عنوان یکی از شهرهای زرتشتی نشین معروف بوده و هست. در قدیم حوالی شهر کرمان و شهر جوپار، روستاهایی بود که تمام ساکنان آن زرتشتی بودند و به روستاهای زرتشتی نشین معروف بودند، روستای کهن‌چنار و روستای قناتغستان از جمله مهمترین‌ این روستاها بودند. شوربختانه در پی مهاجرت از روستا به شهر، اکثر ساکنان این روستاها به شهر کرمان و جوپار مهاجرت کردند و در زمان حال دیگر زرتشتی در این روستاها باقی نمانده است. مهاجرت، تبعیض و قوانین ضد دینی از مهمترین عوامل این ...

عوام‌فریبی سیستماتیک موسیقی

پیشگفتار

اصل بر وحدت و اتحاد بین موزیسین‌ها است، یعنی ما مثل یک خانواده بزرگ هستیم و باید طوری رفتار کنیم که خواسته‌های صنفی و به حقمان به‌واسطه اتحاد و وحدت رویه‌مان محقق شود.(مثلاً باید اول به فکر شرایط جدید و پیچیده مالیات بر فعالیت‌های موسیقی که طبق بند ل ۱۳۹ قانون مالیات، معاف از مالیات هستند، باشیم)، اما رفتارهای پیچیده غیر فنی و غیراخلاقی مانع از این وحدت رویه و همبستگی و در نتیجه عدم پیشبرد اهداف مشترک صنفی شده است. در این نوشته ابتدا به ابعاد این رفتارهای پیچیده می‌پردازیم و سپس به پیشنهادات راهبردی در خصوص رفع این ...

[تئاتر]
پندار شهری-دیدار شهری

درباره رسیدن به نقش در بازیگری سخن بسیار رفته است اما در این مطلب صحبت ما پیرامون بخش پنهانی از کار هنرجویان یا بازیگران ِ رشته بازیگری ست که کمتر راجع به آن بحث شده و می‌خواهیم اهمیت یا بی‌فایده بودن آن را از نگاه اساتید بازیگری بررسی نماییم.

کافی است کتاب‌هایی چون کار عملی بازیگر نوشته رابرت بندتی یا بازیگر نامریی نوشته یوشی اویدا و لورنا مارشال و یا تن شاعر و دیگر کتاب‌های تدریس بازیگری را ورق بزنیم. یکی از اصولِ درس‌های بازیگری مواجهه هنرجو با جهان خارج از کارگاه بازیگری و دیدن انسان‌هاست چه در خانه چه در ...

درام نیـازمند آفرینش و خلق

سرفصل‌های دوره‌های مقدماتی و تکمیلی کلاس‌های بازیگری معمولاً حول محور شناخت فردی و جمعی هنرجو از چرایی حضور در کلاس‌های بازیگری، تاریخ، بازنگری در هنر، تمرین برای شکل دادن صحیح به اندام جسمی حرکتی و صوتی و... می‌گذرد. از طرفی با تمرینات ساده و روزمره‌تر سعی می‌شود هنرجو را به خوب دیدن ترغیب نمود تا نگاه وی به جهان عمیق‌تر و اندیشه‌اش وسیع‌تر گردد. این پرسه معمولاً سخت و زمان‌بر است اما در دوره‌های پیشرفته وقتی که این شناخت افزایش یافت، مسیر تدریس به هنرجو جذاب‌تر و متفاوت‌تر خواهد شد.

یکی از مؤثرترین راه‌های تقویت خلق شخصیت و یا تیپ توسط ...

هنرجوی نوآموز بازیگری باید پایه‌های اصلی بازی را بیاموزد

به گمانم نیاز است در پاسخ به پرسش شما من از کمی پیش‌تر آغاز کنم. نکتۀ نخست آنکه در دنیای امروز واژگان معانی خاص و تعریف خشک و دارای چارچوب خود را از دست داده‌اند و با هر دیدگاه و نگرشی تعریفی نو از آن‌ها می‌شود پس من نیز در گام نخست از آنجا که پرسش شما درگیر عام‌ترین معنای بازیگری است و گزافه‌گویی دربارۀ آن راه به جایی دیگر دارد، من نیز همان معنای عام واژه را قصد می‌کنم و منظورم از واژۀ بازیگر آدمی است که یک کاراکتر را در دنیای برساختۀ یک تئاتر یا فیلم قرار است ...

[هنرهای تجسمی]
عکاسی سـواد بصــری و نگاه هنری می‌خواهد

عکس: رحیم بنی‌اسد آزاد

میزگرد

مقولۀ آموزش نه‌تنها در رشته‌های هنری بلکه در رشته‌های فنی و پزشکی چه از لحاظ کمی و چه از دیدگاه کیفی همیشه بحث‌برانگیز بوده است. در رشته‌های فنی و پزشکی کیفیت و کمیت آموزش مستقیماً با جان مردم در ارتباط است و کاملاً مشهود و قابل پیگیری قضایی اما در رشته‌هایی چون هنر و علوم انسانی، کیفیت و کمیت آموزش چنان مشهود نیست چون در تماس مستقیم با روح و روان مردم است نه جسم‌شان و حتی در مراجع قضایی هم مشمول پرداخت دیه نمی‌شود. داشتن سواد هنری، شاید لذت بردن از هنر و زیبایی بصریِ آنچه ...

[تاریخ]
انتخابات جنجـالی رفسنجان

با گذشت حدود یک صد و پانزده سال از تشکیل اولین دوره مجلس قانون‌گذاری در ایران، تاکنون ۲۴ دوره قبل از انقلاب اسلامی و ۱۱ دوره بعد از سال ۱۳۵۷ ش. برگزار شده است. بی‌تردید در این ادوار، یکی از مهم‌ترین و جنجالی‌ترین انتخابات‌ مجلس شورای ملی، مربوط به انتخابات دوره هفدهم در رفسنجان (۱۳۳۱ ش/ ۱۹۵۲ م.) است که هنوز معمرین آن را به خوبی در خاطر دارند.

در این انتخابات، رقابتی اصلی و جنجالی مابین دو کاندیدای اصلی رفسنجان، یعنی مهدی معین‌زاده باقری و بهرام‌ مجدزاده بود. شایان ذکر است این انتخابات مقارن با نخست‌وزیری دکتر محمد مصدق صورت ...

[جامعه ]
یک کشور، سه جهـان

این روزها وقتی از ایران می‌گوییم، از چه سخن می‌گوییم؟ از کدامین ایران؟ آن ایرانی که پایتخت آن در خراسان است یا آن ایرانی که در خیابان‌ها و ساحل‌ها و بوستان‌ها و کوچه‌پس‌کوچه‌های شهر می‌بینیم؟ ایرانی که پر از رنگ است و شادی و آهنگ؛ دخترکان و پسرکانی که گیتار می‌زنند و سیگار می‌کشند و بلندبلند حرف می‌زنند و می‌خندند؟

چهره راستین‌تر ایران، شاید مردان میانسال و کهنسالی است که نه آن شیرینی جوانان را دارند و نه آن تندی حکمرانان را. نگاهشان که می‌کنی، همه تلخی است. همه بی‌حسی. همه درهم‌فرورفتگی. همه ازهم‌پاشیدگی. همین چند روز پیش، احسان گنجی ...

جهـانی شدن و فلات ایران

ایرانیان در پیوند با روند «جهانی شدن» دچارِ چالشی تاریخی هستند. روندِ جهانی شدن از عوارض و تبعاتِ انقلاب صنعتی است، که با توسعهِ حمل نقل شروع شد و با رشد فناوری اطلاعات و ارتباطات در قرن ۲۱، به اوج رسیده است. جهانی‌شدن از طریقِ وابستگیِ متقابلِ اقتصادیِ کشورها و جریان مداوم سرمایه، در ماورای مرزها، ظهور کرد و در میانه راه، سوار بر قطارِ تکنولوژی ارتباطات شد و سرعت گرفت. مدرنیته با همه لوازم و مفاهیمِ سیاسی‌اش، همراه و همسفر جهانی شدن بوده است. اگرچه «جهانی شدن» لغتی معاصر است، اما شروع حرکت جهانی شدن از بسیار قبل‌تر آغاز ...

پنجره شکسته و شومینه روشن

در احوالپرسی روزمره با اطرافیانم چه در اتاق درمان و چه در خارج از آن، بسیار با جمله «مگر می‌شود این روزها حال آدم خوب باشد» روبه‌رو بوده‌ام. به نظر می‌آید به نقطه‌ای رسیده‌ایم که دیگر جملات فرمال و کلیشه‌ای قادر به محافظت از مرز دنیای درون و جهان بیرون آدم‌ها نیست و آن‌ها عریان‌تر از قبل از ناآرامی‌های وجود خود وزندگی‌شان می‌گویند. اساساً انسان با جهان پیرامون خود تعریف می‌شود و بر همین مبنا، تعریف نرمالیتی (Normality) و نرمال بودن با گذر زمان و در شرایط مختلف زیستی و اجتماعی می‌تواند تغییر کند، اما آنچه این روزها اهمیت دارد ...

[جُنگ]
قصـۀ کلاغ

یکی بود یکی نبود غیر از خدا هِشکی وَر هِجا نبود. یه روز یه سیسلانگویی لِب جو حسین‌آباد نشسته بود و دُش دو کُفتی آب می‌خورد یه کلاغوئی مَم وَرو درخت نشسته بود و دُش سیلِش می‌کِرد. سیسلالنگو هر کُفت آبی که می‌خورد سِرِشه می‌کِرد رو وَر آسمون و خدا رِ شکر می‌کِرد که همچی آب گوارایی هسته. یه بار همطو که سرِشه بالا کرد چشمش افتاد وَر کلاغو و دوگَز اَ جاش وَر جِکید. ای دو مثقال استخونو واش مثل بید شروع به لرزیدن کِرد. یه جیقی کشید و گف:

- ای نَنو تو دگه چی می‌گی سیاهِ عبرت؟ بی ...

میشی که نداره پَش، وَر صابش نداره کَش!

میشی که نداره پَش، وَر صابش نداره کَش!

(گوسفندی که پشم نداشته باشد، برای صاحبش کشک و سایر لبنیات تولید نمی‌کند)

بدیهی است، هر تولیدکننده‌ای -اعم از گیاهی، حیوانی و صنعتی - بایستی سالم باشد تا بتواند متناسب با سرمایه‌گذاری صاحبش تولید داشته باشد. میشی که پشم ندارد، ممکن است دچار بیماری‌گری شده باشد. چنین حیوانی نمی‌تواند بچه بزاید، شیر بدهد و صاحبش بتواند از شیر او کشک و کره و پنیر و ماست و دوغ تهیه کند و از فروش آن‌ها بهره‌ای ببرد. در ایلات و عشایر کرمان که هزاران سال در کوهپایه‌های این سرزمین زندگی کرده‌اند. به تجربه با بیماری‌های ...

طنز منثورِ دورۀ مشروطه در ترازوی نقد

در ادب فارسی، از دورترین زمان‌ها، بار طنز و شوخ‌طبعی، بر دوش شعر بوده است. طنز منثور در زبان فارسی، مرهون قلم عبید زاکانی شاعر طنّاز قرن هشتم هجری است. رسالۀ اخلاق‌الاشراف عبید،‌ شاهکاری در طنز منثور است که هم پای طنز را به نثر فارسی باز کرد و هم پای نثر را به طنز فارسی! عبید زاکانی، در این اثر و برخی دیگر از آثار خود مثل رسالۀ تعریفات و صد پند، به طنز فارسی عمقِ اجتماعی داد و آن را از شوخی‌های سطحی و هجو و هزل‌های مرسوم فراتر بُرد. با این همه، ادبیات فارسی تا قرن‌ها نتوانست ...