ماهنامه فرهنگی، اجتماعی
سال چهارم :: شماره سی و ششم :: آبان ۱۳۹۸
[سرمشق]
از دبستان تا ادبستان - بخش دوازدهم /آموزگار و روزگار!
یش از آن‌که شروع به خواندن کنید باید برایتان بگویم که این سلسله مطالب را تقریباً به شیوۀ تداعی معانی نوشته‌ام. چیزی- از نظر ظاهر البته - شبیه به قصّه‌های مثنوی و یا نوشته‌های همشهری محبوب‌مان زنده‌یاد استاد باستانی پاریزی و یا مانند منبررفتن علمای شیرین‌بیانِ سنّتی که در سخن گفتن خود سِیر مستقیم زمان را رها می‌کردند و به تسلسل منطقی مطالب، چندان توجهی نداشتند. مرغ اندیشه را در آسمان ذهن‌شان پرواز می‌دادند و بی‌تکلّف و رها به سرزمین‌های گوناگون می‌رفتند و بعد از سیاحت در زمین و زمان و آسمان، به مبدأ اولیّه و موضوع اصلی بازمی‌گشتند و ...
کودتای کشک و بادمجان در جنگل قائم کرمان «بخش پنجم»
گر مرید راه عشقی فکر بدنامی مکن
شیخ صنعان خرقه رهن خانه خمار داشت
***
در آغاز باید به این واقعیت اشاره کنم ماجرای کودتا در جنگل قائم گویا تخیل آقای بنی‌صدر بوده یا از راهنمایی و هدایت اطرافیان آزادی‌طلب به‌خصوص چپ‌نماها استفاده کرده بود. آن هم کسی که خود را فردی آزاده و هواخواه دموکراسی و آزادیخواهی معرفی می‌کرد. به‌هرحال این رئیس‌جمهور آزاده بود که خیال‌بافی خود را حقیقت انگاشت یا تحت تأثیر دوستان و همکاران یا مشاوران قرار گرفت و اقدام کرد؛ اما نکته جالب این است که ایشان خود دادستان و قاضی شد و دستور بازداشت داد و نماینده‌ای ...
روابط عمومی و مدیریت بحران
زندگی بشر با حوادث طبیعی و غیرطبیعی همراه است. در لحظات بحرانی، اطلاعات دقیق، صحیح و به‌موقع می‌تواند نقش مهمی در مدیریت بحران ایفا کند.
با رواج استفاده از رسانه‌های اجتماعی و انتشار اخبار جعلی، دسترسی به صحیح‌ترین اطلاعات در مواقع بحرانی دشوار شده است.
یافته‌های پژوهشی نشان می‌دهد آمادگی روابط عمومی سازمان‌های امدادی به‌طور ویژه و سایر سازمان‌ها به‌طورکلی می‌تواند روند انتشار اطلاعات و دسترسی را تسهیل کند.
همچنین یافته‌های آماری گویای این نکته است که میزان استفاده از شبکه‌های اجتماعی فزونی یافته است اما سطح تحلیل پیام‌های متوسط تا ضعیف گزارش شده است.
تدوین برنامه مدیریت بحران در روابط عمومی‌ها، برگزاری مانور ...
[ادبیات]
پناه‌جویانی که به ساحل نمی‌رسند/ چند اپیزود دربارۀ مجموعه شعر «اشد ملاقات» سرودۀ مجید رفعتی
۱- شعر آزاد مفهومی چندبعدی، نسبی، کیفی و متکثر است. اگر مجموعۀ مؤلفه‌های آن را شعریت بنامیم به دلیل بی‌نهایت بودن زبان به‌عنوان خانۀ وجود (به قول هایدگر) شعریت دارای بی‌نهایت بعد شناخته‌شده و ناشناخته است و هر شعر با آفرینش ابعادی از آن و ایجاد فرمی زیبا و شاعرانه می‌تواند امکانات زبان را گسترده‌تر کند. تخیل، تصویر، کشف و ایجاز و اندیشه به‌عنوان مهم‌ترین ابعاد شعریت در بستری به نام زبان منجر به شعر می‌شوند. تخیل در خلاقیت هنری نقشی زیر بنایی و بی‌بدیل دارد و اتفاق عالی‌ترین شکل آن در شعر به آفرینش زیبایی منتهی می‌شود و سایر ...
ملاقات با هیتلر درونم /یادداشتی بر شعرهای مجید رفعتی
مهم‌ترین ویژگی شعرهای «مجید رفعتی» آشتی دادن اندیشه‌های مهم جهانی با مقوله‌های مربوط به عشق فردی است. او از شعارزدگی و گفتن کلیشه‌های روشنفکرانه دوری هدفمندی دارد؛ اما این گفته بدان معنا نیست که مسائل اجتماعی پیرامون خود را نادیده بگیرد. او درست خلاف این مسیر را برگزیده است. عاشقانه‌های او بسیار نامحسوس با مسائل اجتماعی و انسانی گره می‌خورند و احساس خوشایند تجربه‌های ناب عاشقانه را در کنار تنفر از جنگ و خشونت و گرفتاری‌های حقیر؛ اما ویران گر آدمی پیش چشم و ذهن مخاطب می‌آورند. تلاش او آن‌گونه که از شعرهایش برمی‌آید، دوری از شعار و قرابت با ...
مجید رفعتی در گفت‌وگو با شهرام پارسا مطلق: شعرِ فضا ضرورت زمانۀ ماست
مجید رفعتی قبل از این‌که با مجموعه شعرهای پرمخاطبش به جامعه ادبی معرفی شود سال‌ها در خلوت خود شعر نوشته و به شعر اندیشیده است. برخلاف غیاب نسبی اندیشه در شعر امروز ما، اندیشه و معنا از دغدغه‌های رفعتی در شعر است و تأملاتش در این زمینه طی یادداشت‌هایی در نشریات مختلف به چاپ رسیده است که در نوع خود کم‌نظیرند. وجه مهم آثار او درزمینۀ تئوری شعر برخلاف اکثر آثار منتشرشده در این زمینه مدرن بودن و بیان اندیشه‌های نو و مؤلف در شعر با زبان و بیان ساده‌تر است که صرفاً متکی بر تئوری‌های وارداتی نیست و پیشنهادهای ...
[سینما]
دانشگاه‌های کرمان به رشتۀ سینما روی خوش نشان نمی‌دهند/ درهای بسته
آموزش سینما در کرمان، سالیان سال، محدود بود به انجمن سینمای جوانان؛ که در شمار زیرشاخۀ انجمن‌های مستقر در کانون هنر، وابسته به ادارۀ کل فرهنگ و ارشاد تعریف شده بود. این روند ادامه داشت تا سال ۱۳۸۶ خورشیدی که دکتر «مجید فدایی» و دکتر «آرش شفیعی بافتی»، با همیاری یکدیگر این رشته را در مقطع هنرستان تأسیس نمودند. «آرش شفیعی بافتی» -که تا آن هنگام ساکنِ تهران بود و اغلب به‌عنوان آموزگار در مراکز آموزشی سینمایی تهران و همچنین در بدنۀ تولید سینمای حرفه‌ای ایران در سمت مستندساز، دستیار اول کارگردان و مدیر برنامه‌ریزی به کار مشغول بود- با ...
میزگردی پیرامون آموزش سینما در کرمان/ جوانان بیایند جای خالی استادان را پر کنند با حضور: مسعود محمدی و محسن مجیدی
سطح آموزش سینما در کرمان چگونه است؟ تأثیر آن به چه شکل نمود پیدا کرده است؟ کاستی‌های سیستم آموزشی، در سطوح گوناگون چیست؟ این پرسش‌ها و بسیاری پرسش‌های دیگر، مرا واداشت تا میزگردی با موضوع آموزش سینما در کرمان را برپا نمایم. هم‌اکنون، سه مرکز، به شکل جداگانه، آموزش این رشته را دنبال می‌کنند: انجمن سینمای جوانان، هنرستان هنرهای زیبا و دانشگاه علمی- کاربردی الماس هنر کیمیا. کوشیدم تا از هرکدام از این مراکز آموزشی، آموزگاری را به‌عنوان مهمان در این نشست دعوت کنم. بدین‌جهت، مسعود محمدی (سرگروه و آموزگار سینما در هنرستان هنرهای زیبای پسران) و محسن مجیدی (نمایندۀ ...
[موسیقی]
گفت‌وگوی سید فؤاد توحیدی با سعید رمضانی /مهمان بم، با سوغات زیر و بم
سعید رمضانی را برای اولین بار در تهران و در جشنواره موسیقی فجر دیدم. دقیقاً سی و یک سال قبل. با گروه موسیقی کرمانشاه آمده بود و من با گروه کرمان. با حس و حال خاصی ساز می‌زد که ریشه در تفکرات عرفانی او داشت. از همان تاریخ تا به امروز دوستی من با او و خانواده‌اش ادامه دارد. پدر بزرگوار سعید مشهور به درویش اکبر، یکی از عارفان و قلندران بزرگ روزگار خویش بود که اصالتاً اهل شهرستان بم بود و چند سال پیش خرقه تهی کرد. بعد از سال‌ها دست سرنوشت سعید را به سرزمین پدری‌اش کشانده. این ...
روش‌های ابداعی در پژوهش گردشگری موسیقی
پیشگفتار
امروزه روش‌های بدیعی همچون اقتصاد خلاق که نوعی از آن گردشگری از نوع موسیقی و آوازی است که با اتکا به هویت و فرهنگ و هنر می‌تواند در کنار صنایع و کشاورزی، چالش‌هایی همچون کاهش ارزش پول ملی، کم‌آبی و آسیب‌های محیط‌زیست را به فرصت‌هایی همچون درآمدهای ارزی در داخل مرزهای ایران، مدیریت منابع انرژی و حفظ محیط‌زیست و فرهنگ سبز تبدیل نماید. درواقع نگاه ما باید این باشد كه جایگاه گردشگرى موسیقى را در كنار انواع صنایع و فعالیت‌ها تعریف كنیم و جایگاه واقعى آن را تبیین كنیم.
گردشگرى موسیقى می‌تواند به‌صورت مستقل و با هدف ارائه موسیقى بومى مورد ...
چهارگاه
کهن‌ترین منبعی که نام چهارگاه را در آن یافتم، بخش موسیقی کتاب درة التاج لغرة الدباج (تألیف بین سال-های ۶۹۳ تا ۷۰۵ ق) است که در آن چهارگاه یکی از شعبه‌های نُه‌گانه به شمار رفته است (قطب‌الدین شیرازی ۱۳۸۷: ۱۴۵). در منابع موسیقی کهن‌تر چون فهرست الحان موسیقی ایران پیش از اسلام، و نیز کتاب‌های الموسیقى‌الكبیر (فارابی، قرن چهارم)، جوامع علم‌الموسیقى ابن‌سینا، قرن پنجم)، بخش موسیقی قابوس‌نامه (قرن پنجم)، رساله‌ی موسیقی خیام (قرن پنجم)، رساله‌ی موسیقی محمد نیشابوری (قرن ششم)، بخش موسیقی جامع‌العلوم (فخر رازی، قرن ششم) کتاب الأدوار فی‌الموسیقی و نیز الرساله الشرفیه (صفی-الدین ارموی، قرن هفتم) این نام ...
[تئاتر]
مرزهای نامتعین عکاسی تئاتر در گفت‌وگو با بابک دقیقی، محسن سعادت نصری، حمید صادقی و عبدالرضا قراری
عرب‌نژاد: ممنون از حضور همگی دوستان. قرار است گفت‌وگوی ما درباره عکاسیِ تئاتر و یا بهتر است بگویم عکاسی و تئاتر باشد. قبل از آن می‌خواهم بگویم که ترکیب افراد حاضر در این جمع برای من مهم بود. چون دو نفر که عکاس تئاتر هستید به‌ویژه آقای سعادت نصری که نزدیک به دو دهه به‌طور مستمر در این زمینه فعالیت می‌کنند و همین‌طور آقای صادقی که تجربه چندین سال همراهی با گروه‌های تئاتری را داشتند و دو نفر دیگر از کارگردانانی که مقوله عکاسی در کارتان را همیشه جدی گرفته‌اید. برای شروع من دو سؤال کلی در ذهن دارم که ...
[هنرهای تجسمی]
طراحی با دست‌های بسته/ هر کاری که انجام می‌دهیم با دلهره است /میزگردی با حضور طراحان لباس
«طراحی مد و لباس» رشته و هنری که شنیدن نامش برای همه جذاب است؛ ذهن را می‌برد سمت رنگ و طرح و نقش. هر کس بر اساس سلیقه و علاقه‌اش برداشت ذهنی و انتظار مشخصی از آن دارد؛ اما آیا در واقعیت هم همین‌طور است؟ آیا بازار پاسخگوی سلیقه و انتظار شما از لباس‌هایی که در موقعیت‌های مختلف می‌خواهید بپوشید، هست؟ سلیقه و نظر طراحان لباس در واقعیت چقدر بر بازار اثر دارد؟
طراحی مد و لباس در کشور ما و بعد از انقلاب فراز و نشیب زیادی داشته و همواره درگیر محدودیت‌ها و خطوط قرمز نوشته و نانوشتۀ فراوانی بوده ...
جامه‌ای برای شناختن!.../ یادداشتی کوتاه درباره نقش طراحی لباس در آثار سینمایی و تئاتر
هر داستانی پراست از شخصیت‌های جورواجور و رنگارنگ! معروف‌ترین شخصیت‌های هر داستان، همان قهرمان و رقیب اویند! داستان پیرامون انگیزه‌ها، اندیشه، رفتارها و انتخاب‌های قهرمان است که می‌چرخد و پیش می‌رود! قهرمانی هم نباشد، سوژه‌ای برای دنبال کردن خواهد بود. در پرداخت شخصیت در دنیای داستان و درام، باید قواعدی را رعایت کرد و اصولی را به کار گرفت. شخصیت‌هایی که خلق می‌شوند، چه خیالی باشند و چه برگرفته از واقعیت و ماجرایی تاریخی، باید چون انسانی زنده و پویا طراحی و پرورده شوند. از قد و وزنشان گرفته تا جهان‌بینی و نوع زندگی‌شان! باید طوری آن‌ها را خلق نمود ...
/نگاهی کوتاه به تاریخچۀ لباس در کشورهای مختلف لباس پرچم کشورِ وجود
لباس هر انسان پرچم کشور وجود اوست. پرچمی است که او بر سر در خانۀ وجود خود نصب کرده است و با آن می‌گوید که از کدام فرهنگ تبعیت می‌کند ؛ هم چنآن‌که هر ملتی با وفاداری و احترام به پرچم خود ، اعتقاد خود را به هویت ملی خود ابراز می‌کند.
صرف‌نظر از اختلاف ظاهری و البسه اقوام مختلف بشر، لباس‌های گوناگون وجه اشتراکی دارند که آن خاصیت پوشیدگی آن‌هاست.
کلمۀ لباس از مصدر لبس است که در عربی به معنای شبهه و اشکال و عدم وضوح آمده است . این تعریف در ذهن این معنی را می‌رساند ...
[تاریخ]
همایون دخترِ شاه جهانم/نظری به اقدامات و فعالیت‌های همایون سلطان (دختر فتحعلی شاه قاجار) در کرمان
خانم‌خانمان، خان باجی، همایون خانم، نواب متعالیه و همایون سلطان، نام و القاب زنی است که گر چه زادۀ کرمان نبوده، اما به‌واسطۀ حداقل سه دهه حضور در کرمان، نقشی مهم و تأثیرگذار در حوادث سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و ... این ایالت داشته است. او گر چه به دلایل متعدد چون قدرت بلامنازع پدرش؛ فتحعلی شاه قاجار، سمت و اقدامات عمرانی شوهرش؛ ابراهیم‌خان ظهیرالدوله، حضور و حمایت‌های برادرانشان؛ حسن‌علی میرزا شجاع‌السلطنه و حسین‌علی میرزا فرمانفرما، نشستن پسرش بر سریرِ حکومتی کرمان؛ عباس‌قلی میرزا و ... نقش او را بسیار ممتاز می‌نمود، اما جدای از همه این‌ها، خود او به‌عنوان زنی ...
[جامعه ]
سی سال پس از پایان جنگ تحمیلی تکه‌ای از خوزستان در کرمان به یادگار مانده است /سایۀ سنگین جنگ...
در شماره قبلی سرمشق تلاش کردیم به صورتی متفاوت به جنگ بپردازیم و از زوایای مختلف به آن نگاهی بیندازیم. یکی از تبعات بسیار مهم و قابل‌توجه جنگ بحث مهاجرت است. آوارگی و کوچ اجباری بسیاری از آدم‌ها که خانه و کاشانه آن‌ها به میدان جنگ تبدیل می‌شود و چاره‌ای جز فرار و مهاجرت برای ادامه حیات خود ندارند. در همین سال‌های اخیر سایه شوم و ویرانگر جنگ چنان بر سر برخی مردم خاورمیانه افتاده است که چاره‌ای جز گذشتن از خانه و کاشانه خود نداشته‌اند. آنچه داعش در عراق و سوریه به وجود آورد علاوه بر کشتار آدم‌ها و ...
روزگار خوزستانی‌ها ۴۰ سال پس از مهاجرت به کرمان /دعا کنیم دوباره جنگ نشود
شاید بتوان آوارگی و دربه‌دری را از مهم‌ترین آسیب‌های جنگ بین دو کشور دانست. وقتی عراق به ایران حمله کرد، مردم از شهرهای مرزی به‌ویژه خوزستان مجبور شدند خانه و زندگی خود را رها کنند و آوارۀ دیگر شهرها شوند. این در حالی است که جمعی از مردم جنگ‌زده خوزستان هم با آغاز جنگ تحمیلی به کرمان آمدند. امروز و پس از گذشت حدود ۴۰ سال از آغاز جنگ گرچه بخشی از این خانواده‌های مهاجر به زادگاه خود برگشته‌اند، اما خانواده‌های زیادی هم هستند که همچنان در کرمان زندگی می‌کنند.
خوزستانی‌های مهاجر در منطقه‌ای از کرمان زندگی می‌کنند که نام ...
دوران طلایی سالمندی را سیاه نکنیم/بار اقتصاد ناامن بر دوش نحیف سالمندان است/گفت‌وگو با مینا شیروانی؛ دکترای جامعه‌شناسی دربارۀ سالمندان ِ کار و روزگار سالمندی در ایران
چروک پیشانی و صدای لرزانش نشان می‌دهد که بیش از ۶۵ سال دارد، به همۀ ماشین‌های پارک‌شده و در حال حرکت غر می‌زند، حق هم دارد؛ او الآن نباید اینجا باشد، پشت فرمان و در این ترافیک آزاردهنده برای اندک پولی که قرار است از این تاکسی‌های اینترنتی نصیبش شود. با خودم فکر می‌کنم با این سن چطور کار کردن با تاکسی‌های اینترنتی را یاد گرفته؟ بچه که بودم فکر می‌کردم آدم‌ها وقتی بازنشسته می‌شوند و به این سن می‌رسند، می‌روند دور دنیا را می‌گردند و از بیکاری و سرخوشی نمی‌دانند چه بکنند! اما اینجا ایران است و گویا ما ...
[جُنگ]
از کتاب «خنده‌های عمل نکرده»/ طنز در ادبیاتِ دفاع مقدس
مقدمه:
ادبیات غنی دفاع مقدس جلوه‌های مختلف این میراث فرهنگی را به بیان‌ها و در قالب‌های مختلف ادبی در دفتر ادب کهن پارسی ثبت نموده است. در این میان آثاری که در آن به نحو مؤثری از بیان شوخ‌طبعانه و طنزآمیز برای طرح موضوعات و ثبت حال و هوای حاکم بر جبهه‌ها سود جسته‌اند، مورد بررسی و تحقیق سزاواری واقع نشده است.
با توجه به جذابیت و تأثیر بیان طنزآمیز و شوخ‌طبعانه در انعکاس واقعیات دفاع مقدس و حجم قابل‌توجه این نوع آثار، شایسته است کیفیت و میزان توفیق و نمونه‌های موفق آن مورد واکاوی قرار گیرد.
انواع روش‌های طنز آفرینی ...
خاطراتِ پشتِ جبهه
اوایل سال ۶۱ تعدادی از شاعران استان کرمان از طرف اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی وقت در قالب کاروانی فرهنگی برای بازدید از جبهه‌ها به مناطق جنگی جنوبِ کشور اعزام شدند که دو تن از شاعران این گروه یعنی حسین ارسلان (رخشا) از رفسنجان و ماشاالله صفّاری (بندی سیرجانی) از سیرجان در منطقه هور العظیم در اثر بمباران هواپیماهای متجاوز عراقی به فیض عظیم شهادت نائل آمدند. البته قرار بود که بنده هم این گروه را همراهی کنم که به خاطر هم‌زمانی مراسم ازدواجم از این سعادت و سفر محروم شدم؛ که البته سی و پنج سال بعد از ...
بدون صف، بی نوبت
تازه تو بانک استخدام شِده بودم که جنگ تحمیلی شِروع شد. اولش خیلی وَر تو خودم افتاده بودم و وِژدانو اَکبیرَم وَشَم سیخ کُتی می‌زد که به جبهه بِرَم ولی هرچی فکر می‌کِردم می‌دیدم از همو بچگی قلب و دِلَم همسِرِ یه چغوکویی بود. از صِدا تِرکیدِنِ یه گو- زِمینی* دو گَز وَر می‌جِکیدَم حالو چِطو بِرَم وَر جلوتیر و تفنگ راستِکی. دو سه سالی همطو وَر مَ مسئله همی بود ...رفتن یا نِرفتَن. یه روز مادرم بِشَم گُف که می‌خوا وَشم بِرِه به طِلبون فِرو دختر صِفِرو مِسی که سال‌های سال خاطرخواش بودم.
البته ای «مِسی» او «مِسی» که الانه ...
[نقد]
نگاهی به «نام کوچک من بلقیس»/ این اشتباه نابخشودنی را بخوانیم
اجازه دهید این یادداشت را با همین جمله نویسنده یعنی بلقیس سلیمانی شروع کنم شاید سوءاستفاده‌ای رندانه جلوه کند اما همان حقیقت تلخ است که سلیمانی جسارت نوشتنش را یافته است و شاید گاه نوشتن به این هم فکر کرده که ممکن است «این دخترانی» پیدا شوند و علیه «آن مادران» استفاده کنند؛ «نویسنده امروز اسیر مناسبات زندگی روزمره است و اسیر مناسبات بازار اقتصاد آزاد. کتاب را به‌مثابه کالا به بازار عرضه می‌کند و نفعش را می‌برد و هر چه بازار تقاضا کرد تولید می‌کند»
از شما چه پنهان خواندن زندگی‌نامه‌ها همیشه برایم حس مزه کردن لیموترش را دارد، با ...
نگاهی به آخرین روزهای یک محکوم راه رستگاری جامعه از كجا می‌گذرد؟
كتاب آخرین روز یك محكوم اثر ویكتور هوگو از زبان یك محكوم به اعدام است كه آخرین روزهای زندگی خود را می‌گذراند. كتاب سه بخش دارد (مقدمه‌ای علیه اعدام، آخرین روز یك محكوم و كلود بی‌نوا) در واقع هر سه بخش خطابه‌ای علیه حكم اعدام است.
ویكتور هوگو در این كتاب با توجه به شرایط اجتماعی آن روزهای فرانسه (۱۸۲۹) تلاش می‌کند با تأثیر بر افكار عمومی بتواند قدمی در راه لغو حكم اعدام بردارد چراکه به‌زعم او اعدام نه‌تنها دردی را از جامعه حل نمی‌کند بلكه مشكلی بر مشكلات موجود اضافه كرده و باعث ناهنجاری‌ها بیشتر و گسترده‌تر می‌شود نگاه ...
نگاهی به سه فیلم ترسناک که این روزها مورد توجه قرار گرفته‌اند/ از «درخشش» تا «آن»
پرداختن به فیلم‌های ترسناک برای خیلی‌ها می‌تواند جالب توجه باشد. از این جهت که این‌گونه فیلم‌ها برای علاقمندانشان جذابیت‌های خاص خود را دارند و می‌توانند موجد هیجانات قابل‌توجهی برای بینندگانش باشد. از این جهت اگر فیلم ترسناکی ساخته شود که از لحاظ بصری و تکنیک‌های فیلم‌سازی و روایتش از موضوعات هراسناک و خارق‌العاده به بیراهه نرفته باشد می‌تواند تماشاگران زیدی را به دیدنش بکشاند. در اینجا هم قصد بر این است که سه فیلم ترسناک معرفی و تا حدوی نیز بررسی شوند. نقطه اشتراک این فیلم‌ها این است که بر اساس نوشته‌های استفن کینگ ساخته شده‌اند.
درخشش اثر استنلی کوبریک
شخصاً فکر ...