فردیتِ راوی و روایتِ «پُلی‌فونیک»

در دو شمارۀ پیشینِ ماهنامۀ «سرمشق»، دربارۀ روایت و برخی از کارکردهای آن سخن به میان آوردیم. همان که گاه چنان در زیست آدمی تنیده و با تار و پودِ تمامی جنبه‌های اندیشه و کردارش در هم آمیخته، که وجود و اهمیتِ آن را از یاد برده است. به این اشاره کردیم که روایت، اساسِ زیستِ همگی ما است. از این گفتیم که انسان، در بسترِ روایت و به‌واسطۀ آن تعریف می‌شود. روایت، به زندگی آدمی ریتم می‌دهد. اساسِ این پدیده، حرکت است و حرکت، جریانِ پویایی را به وجود می‌آورد. انسانِ بدونِ روایت، انسانی مرده بیش نیست. به اصلِ ...

مردی با گوش‌های رؤیاپرداز

تا همین چند دهه پیش که دنیا بر گردش چرخ‌‌دنده‌های سنت آنالوگ پیش می‌رفت، صدا از دل دایره‌ای سیاه‌رنگ و براق برمی‌خاست؛ چیزی که به آن «صفحۀ موسیقی» می‌گفتند. صفحه‌ای که با هر چرخشش، صدای ساز و آواز انسانی را از دل سوزنی ریز بیرون می‌کشید و در اتاق پخش می‌کرد. بعدتر، نوار- کاست آمد؛ جعبه‌ای کوچک که نوای موسیقی را درون خود زندانی می‌کرد و تنها با چرخش در دستگاه، آرام‌آرام آن را آزاد می‌ساخت. این ابزارها شاید امروزه برای بسیاری تنها اشیائی نوستالژیک یا حتی عجیب و غریب باشند، اما در گذشته‌ای نه‌چندان دور، پنجره‌هایی بودند به جهان ...

چشمان منتظرِ ایران

عادت ما، رسم ما و باور ما همیشه بر این قرار بوده و هست که در لحظه تحویل سال نو، برای رسیدن به حس و حال خوب دعا کنیم، حول حالنا... بخوانیم و تغییر و تحول و رسیدن به حال خوش را از خدا بخواهیم.

بهار که از راه می‌رسد انگار همه چیز تحت تأثیر دگرگونی طبیعت با طراوت و زیبا می‌شود، ما هم مبارک می‌دانیم که با امید به آینده نگاه کنیم، هر چند در ذهنمان و باورمان چیز دیگری باشد. چیز ویران کننده مثل ناامیدی، مثل یأس! مثل لحظاتی که سریع می‌گذرند و مجال هیچ کاری نمی‌دهند. مثل شتاب‌زدگی ...

سیاست در حُباب فیلتر

همه چیز گویا یک مابه ازای دیجیتال دارد. از خانه، سفر، مدرسه، بازار گرفته تا اداره، وزارت خانه و حتی دولت‌ها و دیپلماسی.

رسانه جای ثابت دیپلماسی بوده اما حالا شرایط خیلی تغییر کرده است تأثیر آنی رسانه‌های دیجیتال قابل قیاس با رسانه‌های مکتوب و حتی رادیو و تلویزیون نیست.

سری به توئیتر می‌زنیم بیش از سایر سکوها رنگ و بوی سیاسی دارد. مثلاً مذاکرات ایران و آمریکا از مباحث داغ آن است.

وزارتخانه‌های امور خارجه ایران، آمریکا، عمان و کشورهای نزدیک به مذاکرات و روسای جمهور و شخصیت‌های سیاسی آن‌ها دیگر چون دهه‌های قبل با تأخیر در اطلاع‌رسانی عمل نمی‌کنند. آن‌ها پیش ...

رقصی چنین شادمانه آرزوست...

همه چیز از تلاش بی‌وقفه ما برای اثبات شجاعت‌مان آغاز شد.

در یکی از روزهای پایانی شهریورماه داغ و تب‌دار سال ۱۳۵۵ که هر روز صبحش را با دلخوری هر چه بیشتر از رو به اتمام بودن تعطیلات تابستانی و بازگشایی قریب‌الوقوع مدارس از خواب برمی‌خاستیم به یک‌باره خبری حیرت‌آور در کوچه و محله پیچید. ماجرا از آنجا شروع شد که در حین بازی فوتبال بچه‌ها در کوچه مجاور دبستان صدیق توپ پلاستیکی براثر شوت قوی یکی از پسرانی که همان سال از کلاس پنجم فارغ‌التحصیل شده بود به داخل حیاط مدرسه افتاده بود و طبق عرف آن زمانه مسبب این ...

ارکان و بنیان‌های اندیشه ایرانشهری - خرد

اشاره: «کلیله و دمنه» یکی از سیاست‌نامه‌های بازمانده از ایران باستان است که در سه قرن اول هجری از زبان پهلوی به زبان عربی برگردانده و بعدها، در قرن ششم هجری - احتمالاً در سال ۵۳۶ - توسط «ابوالمعالی نصرالله منشی» به فارسی ترجمه می‌شود. ذبیح‌الله صفا ترجمه نصرالله منشی را نخستین نمونه از آثار نثر مصنوع فارسی می‌داند. کلیله‌ودمنه جدا از ارزش‌های ادبیِ و جایگاهی که در تاریخ ادبیات ایران دارد، در تاریخ اندیشه ایران و به‌ویژه در تاریخ اندیشۀ سیاسی نیز اثری در خور توجه است. «نامه‌هایی درباره کلیله‌ودمنه»، تأملات و جستارهایی است حاصل پرسه زدن‌های گاه و ...

دکتر زئوس و کتاب‌هایش

در دنیای ادبیات کودک دکتر زئوس نه‌تنها یک نویسندهٔ کودکانهٔ برجسته، بلکه یک تثبیت‌کنندهٔ باورهای مثبت و آموزنده شناخته می‌شود. آثار او با الهام‌بخشی و خلاقیت بی‌پایان، به کودکان و بزرگسالان یادآوری می‌کنند که قدرت تخیل و توانایی ایجاد تغییر در دنیا در دستان خود آن‌هاست. آثار دکتر زئوس یک نسل را تحت تأثیر قرار داده و به شکل‌گیری فرهنگ ادبیات کودکان مدرن کمک کرده است.

و اما ویژگی‌های خاص و منحصربه‌فرد کتاب‌های این نویسنده باعث شده همواره در میان کودکان و بزرگسالان محبوبیت زیادی داشته‌ باشند. در دنیای ادبیات کودک، نویسندگان و تصویرگران بسیاری تلاش کرده‌اند تا آثاری مشابه با ...

هویت عشق و انسان در روایت‌های گرمازدۀمنصور علیمرادی

نظر

۱- دربازبان

عوامل و شرایط اجتماعی و فرهنگی یک جامعه تعیین‌کنندۀ قوانین حاکم بر تعاملات زبانی هستند؛ بنابراین زبان در داستان به ویژه در داستان‌هایی که متأثر از آداب و عادات قومی‌اند نمی‌تواند تابع زبان رسمی باشد و معیار صحت و درستی چنین زبانی قواعد دستور همگانی نیست و بدون شک توفیق بسیاری از نویسندگان مرهون توان ارتباطی آن‌ها با صورت زبانی بوده که مناسب با بافت اجتماعی معینی است و بر طبق قوانین و قراردادهای فرهنگی آن اجتماع مورد استفاده قرار می‌گیرد. ازآنجاکه در داستان‌های «منصور علیمرادی» اعتقادات و توجه به فرهنگ قومی در درجۀ اول اهمیت قرار گرفته و ...

هوشِ مُسخّر یا مصنوعِ مُخیّر؟!

«بودن، یا نبودن: مسئله این است:

آیا شایسته‌تر آن است که به تیر و تازیانۀ تقدیرِ جفاپیشه تن دردهیم،

یا این که ساز و برگ نبرد برداشته، به جنگ مشکلات فراوان رویم

تا آن دشواری‌ها را از میان برداریم؟»

تراژیک مانند نمایش‌نامه‌های «شکسپیر»؛ محتوم مانند «اُدیپوس شهریار» در اثر «سوفوکلس»؛ ترسناک مانند «پادآرمانشهرهای» «آسیموف» و «اُورول» و بی‌رحم مانند «متروپولیس» نوشتۀ «تئا فون هربو».

اما این نه یک نمایش است و نه یک ریالیتی شو؛ بلکه واقعیتی است که به عصر ما رسیده، عینی شده و در همه جا حضور دارد. همچون طوفان سهمگینی درمی‌نوردد و با سرعتی باور نکردنی به پیش می‌رود. شر است ...

آفرینش یا تقلید؟

در جهان امروز، تخیل دیگر امتیاز انحصاری ذهن بشر نیست. ماشین‌ها با سرعتی شگفت‌انگیز در حال تقلید از فرایندهای انسانی هستند و اینک پای آن‌ها به قلمرو ظریف و پیچیدۀ هنر نیز باز شده است. «هوش مصنوعی» که پیش‌تر تنها در قالب ابزارهای فنی و خدماتی معنا می‌یافت، اکنون در جایگاهِ یک خالق ظاهر شده است؛ خالقی بی‌احساس، اما بی‌وقفه و دقیق. پرسش این‌جا است که وقتی تصویر، روایت و زیبایی‌شناسی را می‌توان با یک کلیک تولید کرد، تکلیف انسانِ هنرمند چه خواهد شد؟

در میان تمام شاخه‌های هنری، انیمیشن شاید بیش از هر هنر دیگری در معرض این تحول قرار ...

نگاهی کشدار به دوئت چهارگاهی

ساعت سه و سی و دو دقیقه پسین شنبه بیست و هفتم اردیبهشت بود که دعوت‌نامه پرمهر مهردادخان ایاز به همراه تصویر پوستر یک دونوازی برایم ارسال شد. پوستر زیبا بود و حرفه‌ای با تصویر مازیار یونسی نوازنده پیانو و روزبه فدوی نوازنده درامز. زمان اجرا ده و نیم شب بود در پردیس

سینمایی میکامال کیش. وقت مناسبی، بود. هم به کلاس‌هایم می‌رسیدم و هم به تمرین گروه.

بعد تمرین به همراه دوست نازنینم دکتر میرشمسی و بانوی محترمشان به محل اجرا رفتیم. افراد زیادی برای دیدن و شنیدن اجرا آمده بودند تقریباً معادل ظرفیت سالن. نخست مازیار یونسی به روی صحنه ...

موسیقی مذهبی در شرق آسیا

۱. مقدمه:

دین و مذهب، یکی از ارکان اصلی هر جامعه است که جنبه‌های مختلف فرهنگ و تمدن جامعه را تحت تأثیر خود قرار می‌دهد. اعتقاد و باورهای دینی، در لایه درونی فرهنگ یک جامعه جای دارد و این اعتقاد بر همه بخش‌های یک فرهنگ تأثیر می‌گذارد. ادیان مختلف در طول تاریخ، از هنر و موسیقی برای ترویج دین و تثبیت جایگاه خود استفاده کرده‌اند. هر دینی در هر فرهنگی، به گونه‌ای این کارکرد موسیقی و هنر را در اولویت قرار داده و از موسیقی و هنر به عنوان وسیله‌ای در جهت اهداف خود استفاده کرده است.

آیین بودایی، چهارمین دین پرطرفدار ...

صداهایی برای دیدن

مقدمه‌ای بر موسیقی فیلم

سینما، این هنری که تصویر را به سخن درمی‌آورد، همواره همراهی وفادار داشته است، موسیقی. آنگاه که پردۀ نقره‌ای شروع به جان دادن تصاویر می‌کند، نغمه‌ای پنهان در پس‌زمینه به گوش می‌رسد تا احساس را پررنگ کند تا دیدن را شنیدنی کند. موسیقی فیلم که اغلب به آن موسیقی متن یا موسیقی فیلم گفته می‌شود، نقش حیاتی در شکل‌دادن به فضای احساسی و روایی فیلم‌ها ایفا می‌کند. در حالی که تصاویر عنصر اصلی تجربه سینمایی هستند، موسیقی عمق، حال و هوا و تأثیر احساسی را به آن اضافه می‌کند. از سازهای زهی پرتنش در فیلم روانى آلفرد ...

بازی با واقعیت، فراتر از واقع‌نمایی

رئالیسم، آن‌گونه که در قرن نوزدهم در تئاتر اروپا شکل گرفت، هدفش بازنمایی دقیق زندگی روزمره و شخصیت‌های باورپذیر بود؛ اما تئاتر معاصر، اگرچه هنوز رئالیسم را به عنوان یکی از بنیان‌های اجرایی خود حفظ کرده، دیگر آن را به‌صورت یک سبک بسته یا تقلیدگر واقعیت به کار نمی‌برد. بلکه با نگاهی انتقادی، انعطاف‌پذیر و چندلایه، واقعیت را به پرسش می‌کشاند. این همان جایی است که می‌توان از رئالیسم معاصر سخن گفت؛ سبکی که همچنان به تجربه‌ زیسته وفادار است، اما وفاداری‌اش نه به ظاهر واقعیت، بلکه به پیچیدگی آن است. در رئالیسم معاصر، شخصیت‌ها هنوز آشنا و ملموس‌اند، فضاها ...

تئاتر بینارسانه‌ای و دیجیتال؛ فراتر از ابزار، در دلِ ساختار

در آغاز قرن بیست‌ویکم، ظهور فناوری‌های نوین ارتباطی و تحولات بنیادین در ساختار رسانه‌ها، نه تنها شیوه‌های تولید و مصرف هنر را متحول ساخت، بلکه مناسبات تئاتری را نیز دگرگون کرد. تئاتر که همواره هنری وابسته به حضور فیزیکی، بدن و مکان تلقی می‌شد، در دهه‌های اخیر با ورود به قلمرو دیجیتال و بینارسانه‌ای، تعریف خود را دستخوش تغییرات ساختاری کرده است. تئاتر بینارسانه‌ای (Intermedial Theatre) به تئاتری اطلاق می‌شود که در آن، مرزهای میان رسانه‌های مختلف نظیر ویدئو، صدا، تصویر دیجیتال، پرفورمنس، بدن و فضاهای تعاملی، از بین می‌رود یا بازتعریف می‌شود. این اصطلاح نخستین‌بار در دهه ۱۹۶۰ توسط ...

تئاتر فیزیکال؛ زبان بدن در صحنه معاصر

تئاتر فیزیکال گونه‌ای از هنر اجراست که در آن بدن، حرکت و فضا نقش اصلی را در تولید معنا ایفا می‌کنند. برخلاف تئاترهای متن‌محور که دیالوگ و روایت کلامی ستون فقرات اجرا را تشکیل می‌دهند، تئاتر فیزیکال بدن را به زبان اصلی تبدیل می‌کند. این شکل از تئاتر، با ریشه‌هایی در میم، آکروبات، رقص معاصر، نمایش‌های آیینی و حتی ورزش‌های رزمی، در قرن بیستم به ‌شکلی مدرن و نظام‌مند پدید آمد.

پیشینه تئاتر فیزیکال را می‌توان در سنت‌های نمایشی غیرمتنی و آیینی تمدن‌های مختلف جست. نمایش‌های آیینی ژاپنی مانند نو و کابوکی، پانتومیم‌های اروپایی و رقص‌های آیینی آسیای جنوب‌شرقی، همگی بیانگر ...

زشت و زیبا

وقتی در شمارۀ پیش به‌موضوع المان‌ها و سفره‌های هفت‌سین کارشده در سطح شهر از دیدِ هنری پرداخته شد؛ خیلی از مخاطبان این نقد را داشتند که چرا یک‌طرفه به قاضی ‌رفته‌اید و مجالی به دست‌اندرکاران شهرداری برای پاسخ‌گویی نمی‌دهید.

در این شماره بر آن شدیم که با «رضا سالاری» مدیر «زیباسازی» در خصوص عملکرد این سازمان گفت‌وگویی انجام شود تا از دغدغه‌هایش در همکاری با هنرمندان تجسمی‌ و نحوۀ انتخاب اثر هنری برای نصب در شهر بگوید. در ابتدا او درخواست کرد تا مطالب کارشده در شمارۀ پیشین را مطالعه کند؛ اما بعد از مطالعه، حتی حاضر به پاسخ‌گویی تلفنی ...

نادیده گرفتن ماهیت فرهنگی نوروز

در سال‌های گذشته، حوزۀ زیباسازی شهر، به‌جای پرداختن به مسائل بدیهی و ساختاری مرتبط با وظایف خود، بیشتر مشغول برگزاری رویدادهایی بی‌حاصل بوده که نتیجه‌ای جز افزودن بر انبوه زباله‌های بصری بر چهرۀ ناآرام کرمان نداشته است.

اشتباهاتی نظیر:

• نصب تابلوهای بزرگ و نازیبای کاشی‌شکسته در حریم و منظر آثار تاریخی همچون «قلعه‌دختر» و «گنبدجبلیه» همچنین بر دیوارۀ زیرگذرها و پل‌ها؛

• اجرای رویداد «حافظۀ چوب» که آثار مخرب آن تا سال‌ها بر چهرۀ شهر باقی خواهد ماند؛

• بی‌توجهی به «باغ‌ کتابخانۀ‌ملی»، یکی از زیباترین باغ‌های کتابخانه‌های ایران؛ که به‌جای حفاظت، جایگزینی و نگهداری درختان آن؛ با تکه‌چسبانی‌ها و بزک‌های نامتجانس به ...

«گرافیک شهری»؛ آیینۀ فرهنگ معاصر

نوروز فرصتی است برای بازآفرینی؛ نه فقط در خانه‌ها بلکه در روح و روان جامعه، در ساختارهای ذهنی، در مناسبات فرهنگی و شاید بیش از همه در چهرۀ شهرها اما افسوس که در بسیاری از شهرهای ایران از جمله کرمان این فرصت با انتخاب‌های غیرحرفه‌ای و دیدگاه‌های کوته‌نگرانه در حوزۀ «گرافیک شهری»، به تهدیدی برای سلیقۀ ‌بصری و فرهنگ‌عمومی بدل می‌شود.

رشد روزافزون جمعیت و گسترش فضاهای شهری، از عوامل سبب‌سازِ نیاز به سیستم‌های «هدایت بصری» نظم یافته است که به دور از آلودگی‌های بصری که بر اساس قوانین علمی «گرافیک محیطی» در فضاهای شهری تدوین‌شده است بتواند علاوه بر کارکرد ...

گشت‌وگذاری در باغ میدا

«باغ میدا» و یا به عبارت دقیق‌تر، سه جلد خاطرات زندگی دکتر «احمد امیری خراسانی»، مجموعه کتاب‌هایی است که در سال ۱۴۰۱ ش. توسط بنیاد ایران‌شناسی و مرکز کرمان‌شناسی منتشر گردیده است و از آنجا که در چند سال اخیر، در بخش تاریخ مجله سرمشق معرفی آثار مرتبط با کرمان را داشته‌ایم، در این شماره نیز در ابتدا ضمن معرفی این مجموعۀ سه جلدی - در راستای اشراف بیشتر به این مجموعه - نظر خوانندگان محترم را به مصاحبه با دکتر «احمد امیری خراسانی» نیز جلب می‌نماییم.

همان گونه که اشاره شد، باغ میدا تا کنون در سه جلد و مشتمل ...

کرمانیِ الهام‌بخش

چندی پیش عکسی دسته‌جمعی مربوط به تعدادی از دانش‌آموزان سابق دبیرستان علامه حلی کرمان در یک گروه تلگرامی به اشتراک گذاشته شد. پس از اینکه افراد حاضر در عکس معرفی شدند تأثر شدید بر اعضای گروه حاکم شد. یکی از همکلاسی‌های سابق، نفر اول از سمت چپ را رضا میرزایی‌فر معرفی کرد که از اساتید برجسته دانشگاه ویرجینیا‌تک در آمریکا بوده است و اینکه او در سال ۱۴۰۱ در اوج جوانی و درخشش در فعالیت‌های علمی‌اش به دلیل بیماری سرطان درگذشته‌ است.

جالب اینکه میرزایی فر که به دلیل اشتیاقش به یادگیری در موضوعات مختلف، در میان دوستانش به «ویکیپدیای متحرک» ...

عکاسی، زندگی سالگادو بود

سباستین سالگادو عکاس معروف مستندهای اجتماعی دوم خرداد درگذشت... او متولد ۱۹۴۴ و تنها پسر یک دامدار برزیلی بود که پدرش خیلی دوست داشت وکیل بشود اما او اقتصاد خواند و در سال ۱۹۶۹ به جنبش‌های ضد دولت نظامی برزیل پیوست و سپس مجبور شد به پاریس مهاجرت کند. بعد از مدتی در رواندا در یک بنگاه اقتصادی مشغول به کار شد اما عکاسی را نیز از همان زمان شروع کرد و در سال ۱۹۷۳ رسماً یک عکاس و خبرنگار آزاد شد. در سال ۱۹۷۹، بعد از همکاری با آژانس‌های سیگما و گاما و عکاسی در ۲۴ کشور دنیا به ...

درخت توت و نجات‌بخش‌های زندگی

توی بخشی از فیلم طعم گیلاس دیالوگ جذابی هست و اون کارگری که می‌خواسته خودکشی کنه خاطرۀ خود کشیش رو تعریف می‌‌کنه و می‌گه که اونقدر به خاطر شرایط زندگی، همون اوایل ازدواج، فشار روش بوده که یه صبحی آفتاب نزده، می‌ره طناب بر‌می‌داره که خودش رو دار بزنه و راه میفته و می‌رسه به یک توتستان و طناب رو مینداخته بالا که به شاخهٔ درخت توت گیر کنه و دار درست کنه که گیر نمی‌کنه.

خودش می‌ره بالای درخت طناب رو ببنده که دستش می‌خوره به یه دونه توت و یکی رو می‌خوره و به دهنش خوشمزه میاد و ...