انتخابات ریاست جمهوری ایران با همه حرف و حدیثها و اما و اگرها در روز جمعه ۲۸ خردادماه ۱۴۰۰ برگزار و حجتالاسلام سید ابراهیم رئیسی با ۱۷ میلیون و ۹۲۶ هزار و ۳۴۵ رأی بهعنوان رئیس دولت سیزدهم معرفی شد تا ببینیم که چگونه تلاش طیفی از اصولگرایان و البته پیام نارضایتی مردم به بار نشسته و زمام امور کشور به طور یکدست به یک جناح سپرده شده تا آرایش سیاسی کشور به گونه معناداری تغییر کند. آنطور که شواهد نشان میدهد میزان مشارکت پایین و همچنین رأیهای باطلهای که به صندوقها ریخته شده به حذف کامل اصلاحطلبان منجر شده ...
یادداشت
با پایان انتخابات ریاست جمهوری در کشورمان فصل تازهای از حیات سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی ایرانیان آغاز شده است. فصلی که متفاوت از همه تجاربی است که داشتهاند. حالا کاملاً همه چیز بر اساس نظریات آن بخش از اصولگرایانی رقم میخورد که چند سالی است فرمان این جریان را به دست گرفتهاند و رویه آنها را باید کاملاًمتفاوت از جریانهای سنتی اصولگرایی دانست که با احزابی مانند موتلفه و افرادی مانند ناطق نوری و باهنر و علی لاریجانی میشناسیم چه اینکه این رویه آنقدر متفاوت است که در سالهای اخیر این طیف اصولگرایی بیشتر میانهرو و حتی در مواردی ...
از دبستان تا ادبستان - بخش پانزدهم
***
۱. پیش از آنکه شروع به خواندن کنید باید برایتان بگویم که این سلسله مطالب را تقریباً به شیوۀ تداعی معانی نوشته ام. چیزی - از نظر ظاهر البته - شبیه به قصّههای مثنوی و یا نوشتههای همشهری محبوبمان زنده یاد استاد باستانی پاریزی و یا مانند منبررفتن علمای شیرین بیانِ سنّتی که در سخن گفتن خود سِیر مستقیم زمان را رها میکردند و به تسلسل منطقی مطالب، چندان توجهی نداشتند. مرغ اندیشه را در آسمان ذهنشان پرواز می دادند و بی تکلّف و رها به سرزمینهای گوناگون میرفتند و بعد از سیاحت در ...
نگاهی به کتاب «تاریخ وصاف»، نوشتۀ شرفالدین عبداللهبن فضلالله شیرازی
***
کلاسیکخوانی
***
«سلاستِ الفاظ،
نفاستِ معنی،
و
طراوتِ ترکیب». (وصاف، ص ۷).
در بین نویسندگان دوران سلطۀ مغول، به شخصیتهای جالب و منحصربهفردی میتوان برخورد کرد که آگاهی از زوایای روحیِآنان نتایجی حاصل میکند که برای انسان معاصر تازگی دارد. شرفالدین عبداللهبن فضلالله شیرازی معروف به وصافالحضره، متخلّص به شرف و مشهور به وصّاف، یکی از همین نویسندگانی است که به گفتۀ استاد عبدالمحمد آیتی در سن ۳۴ سالگی و به گفتۀ دکتر ذبیحالله صفا در سن ۳۶ سالگی، به تألیف کتاب عظیم و شگرف و سختی به نام «تاریخ وصاف» پرداخت که خود میگوید ذیلی است ...
اگر فرانماییِ واقعیت در زبان ادبیات، منطبق بر انتزاعات ذهنی، طبیعتگرایی محض، واقعگرایی جادویی یا رمانتیسیسم باشد، سهمی از آگاهی به همراه نخواهد آورد که هیچ، به مانند مُسکِن و مُخدِری مهلک، بطالت و بیگانگی را به ارمغان خواهد آورد.
مداخلۀ اخلاق به «آگاهی»
در تاریخ کلاسیک اندیشه، کمتر به این امر توجه و پرداخته شده است که حکمت عملی - حوزۀ اخلاق- به پدیدارشناسی -حوزۀ آگاهی- وابسته است.
«خودآگاهی، تنها در دیگرآگاهی به اقناع خویش دست مییابد» و هگل در ادامه میآورد: «خویشتن، همان ما است و ما، همان خویشتن»۱، هربرت مارکوزه اینگونه شرح میدهد که: «یک فرد، تنها از طریق فردِ ...
نقدی بر سوءتفاهمهای موجود در ادبیاتِ سینمای ایران
***
قرار گرفتن عنوان اجتماعی در کنار سینما و فیلمهایش، در سالهای اخیر تبدیل به یکی از مناقشهبرانگیزترین مباحثات سینمایی شده است. از آنجایی که این عنوان سینمای اجتماعی را نه میتوان در ژانرها دستهبندی کرد و نه میتوان شکل خاصی از روایت را به آن نسبت داد و همواره توقع داشت تا فیلمهای قرارگرفته در ذیل این عنوان با آن سر و شکل روایت شوند، پس ناچاراً باید دسته بزرگتری از تولیدات سینمایی را در این مجموعه قرار داد و نظرات مختلف را در مورد پذیرش یا عدم پذیرش یک فیلم به عنوان ...
بررسی اخلاق حرفهای در سینما و نگاهی به مفهوم اخلاق و سقوط اخلاق در مضامین سینمایی
***
برخی پدیدهها، پیچیده و دشوار و گاه ساده و پیشپاافتاده مینمایند. همین تناقض، گفتن و نوشتن دربارۀ آنها را بس دشوار میسازد. بهویژه پدیدههایی که بار مفهومیِ ارزشی برآمده و سرچشمه گرفته از ذهن و اندیشۀ انسانی داشته و ماهیت خود را از وجود انسان و مباحثی که ما را به شناخت انسان راه میبرند، برمیگیرند. پدیدههای انتزاعی و قراردادی چون انسانیت، اخلاق، عدالت، راستی و درستی، نیک و بد و ... . پرداخت به چنین مباحثی، گاه، نهتنها ما را به رهیافت درست و ...
واکاوی مسئلۀ اخلاق در فیلم «ماجرای نیمروز» اثر «فرد زینهمان»
***
ابتدا باید بگویم که موسیقی، از سکانس اول فیلم تا انتها، نقش دراماتیکی را در فیلم ایفا میکند. در اولین سکانس فیلم، شاهد جمع شدن سه کابوی اسبسوار هستیم. موسیقی «عزیزم، مرا ترک نکن!» اثر «دیمیتری تیومکین» و «ند واشینگتن» این سکانس را همراهی میکند. سه کابوی دور هم جمع میشوند و با هم به سمتی حرکت میکنند و اسامی عوامل هم بر روی تصاویر نمایش داده میشود. موسیقی «عزیزم، مرا ترک نکن!»، گزیدهای از اتفاقاتی که در آن روز خواهد افتاد را با بیان میکند. همین موسیقی که گویی از ...
گفتوگو با بیژن بهکام نوازنده، سازگر و خوانندۀ ارزنده کرمانی
***
از خودتان و چگونگی ورودتان به دنیای موسیقی بگویید؟
در سال ۱۳۳۷ در محله گلبازخان کرمان متولد شدم. خانه ما در همسایگی منزل آقای ایوب دژاکام بود و همیشه صدای ساز ایشان و خانوادهشان در گوش ما و اهل محل طنینانداز بود. پدرم که همشهری و دوست آقای دژاکام بود به موسیقی علاقمند بود ولی ساز نمینواخت. از کودکی مرا به مکتب (مُلّا) فرستاد. خانمی به نام قهارّی مُلّای ما بود. کافی بود یک فتحه یا یک کسره را جابجا بگوییم که با ترکه انار به جانمان بیفتد. همین شد که ...
بنیانگذاران موسیقی و آواز کلاسیک کرمان چه کسانی بودند؟
***
بیش از شش دهه است که هنرمندان کرمان در زمینه موسیقی و آواز کلاسیک در کرمان فعالیت دارند و این پیشینه بسیار گرانقدر و ارزشمند است و همین سابقه طولانی است که احترام ما را به نام هنرمندان بزرگی همچون روحالله خالقی بیشتر میکند. هنرمندی فروتن و دانشمند در موسیقی کلاسیک و ایرانی که پیش از شش دهه اخیر، مایه فخر کرمان و موسیقی آن شد. اگرچه ساکن کرمان نبود اما همیشه از وی بهعنوان یک موزیسین کرمانی و ملی یاد میشود. علیرغم این همه فعالیت علمی و عملی موسیقی، او هیچوقت ...
ایران باستان/ قسمت دوم
***
ایلام
در هزاره پنجم پیش از میلاد، مردمی در بینالنهرین (و قسمتی از نواحی مرزی ایران) زندگی میکردند که نژاد و منشأ آنها بر ما روشن نیست. یهودیان آنجا را ایلام یعنی سرزمین بلند میخواندند. پایتخت آنها شهر شوش نام داشت و در مناطقی از لرستان، بختیاری و خوزستان سکونت داشتند. در این ناحیه آثاری کشف شده که مربوط به بیست هزار سال پیش است و نیز شواهدی از فرهنگ و تمدن پیشرفته به دست آمده که قدمت آن به شش هزار و پانصد سال پیش میرسد. ایلامیها نیز همانند سایر ملل کهن، موسیقی را هنگام برپا کردن ...
این گزاره که تاریخ بهمثابه موجودی زنده، پویا و در حال تغییر است، گزاره جدیدی نیست. باور به این امر، باور به پژوهشهای چندباره و نو به نوی تاریخی است. این رویکرد در بخشی از پژوهشهای تاریخی ایران اعمال شده، اما به نظر میرسد که تاریخ هنر کمترین بهره را از این نگاه برده است. از سوی دیگر یکی از ضعفهای آموزشی و پژوهشی ما این است که تخصصهای مختلف کمتر اطلاع و شناختی از یکدیگر دارند و نگاه به پژوهشها، نگاهی محفلی است. درصورتیکه گفتوگوی میانرشتهای بهمثابه پلی میان تخصصها، علوم و هنرهای مختلف است که فرایندی چند سویه ...
مسیر تکامل تاریخی نمایش عروسکی در پیوند با یافتههای باستانی جیرفت و قبل از آن
***
گفتوگو با امیر سهرابی، پژوهشگر حوزه فرهنگ، آئین و نمایشهای سنتی ایران
***
امیر سهرابی در صفحه اینستاگرامش نوشته: «موضوعاتی برایم جذاب شده که در قصهها، عروسکها و اسباببازیها جستجویشان میکنم.» به نظر این کاملترین معرفی از اوست. سهرابی هنرمندی است که در کنار پژوهشهایش در حوزه فرهنگ، آیینها، نمایشها، عروسکها و اسباببازیهای ایرانی، تألیف مقاله و کتاب و شرکت در کنفرانسها و سمینارها، مدیریت موزه عروسک و اسباببازی کاشان را نیز بر عهده دارد. بر اساس گفته خودش و البته عملکردش «پژوهش و ترویج بخشی از مسیری ...
فضای مجازی را که زیر و رو کنید، در معرفی عمران گاراژیان به خوانندگان، دادهای جز «باستان شناس و پژوهشگر علوم انسانی و اجتماعی» یافت نمیشود. این شاید از این بابت باشد که او متمرکز است بر چیزی که میخواهد، فارغ از هیاهو و نام و نشان. اما واقعیت این است که او در میان باستانشناسان چهره شناخته شده، متفاوت و سختکوشی است که در ایران عضو هیئت علمی بوده و سالها در دانشگاه تدریس کرده، در مناطق بسیاری از ایران و خارج از ایران پژوهش کرده، بسیار سخنرانی کرده، بسیار نوشته و بسیار روایت کرده است. او تمام نشانی ...
در گفتوگو با فرناز پورسپهری هنــرمند فارغالتحصیل هنرهای اسلامی مطرح شد؛
***
فرناز پورسپهری در شهرستان بم متولد شده و فارغالتحصیل هنرهای اسلامی گرایش نگارگری (نقاشی ایرانی) از دانشگاه باهنر کرمان است.
دغدغههای بسیار و البته آرزوهای بلندی دارد؛ بدون علاقه وارد این رشته شده ولی حالا احساس میکند در مسیر درستی قرار گرفته است و تلاش میکند این هنر را به خانههای مردم ببرد و آنها را با هنر سرزمینشان آشتی دهد.
خانم پورسپهری برایمان بگویید چه چیز باعث شد که به نگارگری علاقهمند شدید و این مسیر را انتخاب کردید؟
متأسفانه یا خوشبختانه من هیچ آشنایی و حتی علاقهای به این رشته ...
ایجاد نقوش و استفاده از آنها قدمتی بسیار طولانی دارد، نقشها پیامرسان مفاهیمی به شمار میروند که از دوران کهن، یعنی آن برهه از زمان که اختراع خط میسر نشده بود و بشر بهواسطه نگارهها و آرایههای تصویری، که اغلب نشأت گرفته از طبیعتاند، دریافت درونی خویش از جهان پیرامونش را بیان مینمود. نخستین نقاشیها بهوسیلۀ انسانهای غارنشین بر دیوار غارها با دقت بسیار و به زیبایی ترسیم شدهاند؛ این نقاشیها که در غارهای بسیاری در سراسر جهان به صورتهای متفاوت دیده میشوند؛ دارای وجه مشترکی هستند که آن، استفاده از تصاویر حیوانات و نحوۀ زندگی آنها در آن دوران ...
اشاره: در سال ۱۳۳۷ ش. جلال آل احمد و برادرش شمس، در یک مسافرت چند روزه ـ و به تعبیری بسیار شتابزده و تند ـ از اردکان، یزد، رفسنجان، کرمان و ماهان دیدار نموده و خاطراتی توسط جلال آلاحمد به رشته تحریر درآمده است. قسمت اول مشاهدات آنان از کرمان که توسط آقای سید محمدعلی گلابزاده ـ با توضیحات تکمیلی و نقدگونه ـ تدوین شده است، در شماره ۴۷ منتشر و در ادامه، قسمت دوم تقدیم محضر خوانندگان محترم میگردد.
• ... که تاریک شد؛ و ردیف اطاقهای بالای باغ با چراغهای روشن و رفت و آمد مردم؛ که رفتیم جلو. ...
در بخش یک از این مقاله، به زمینههای پیدایش دورۀ ضحاک و چونی و چرایی این زمینه همچنین به چگونگی بازتاب فرهنگ عامه در زیرساخت چنین فرایندی اشاره کردیم و به چگونگی پایان کار جمشید و پدید آمدن دورۀ ضحاک (آژی دهاگ) پرداختیم.
در بخش دوم این مقاله، در این شماره هم چنان به ادامۀ بررسی این داستان و ساختار قدرت و زمینههای فرهنگی آن در میان عامۀ مردم و به دنبال آن شکلگیری چنین کاستهایی(kasets) برای ایجاد حکومت مطلقه و برپایی دیکتاتوری مانند آنچه که در هزارۀ درازنای ضحاک در شاه نامه پدید آمد، میپردازیم.
پیش از آنکه به جامعهشناسی قدرت ...
آیا بحث اخلاقی در مورد جنایتکاران جایی دارد؟
***
سال ۱۳۹۰ مادر و دختری در کرمان ناپدید میشوند. کسی از آنها خبر ندارد و اطرافیان به هر دری میزنند تا خبری از آنها به دست آید؛ اما چهار سال بعد یک دهنلقی در زندان ابعاد این ماجرا را روشن میکند. دو نفر آنها را به قتل رساندهاند و در زمینی واقع در شرفآباد دفن کردهاند... خواندن بخشی از دادنامه صادره توسط شعبه اول دادگاه کیفری یکِ استان کرمان روشنکننده ماجراست...
«اجمال قضیه از این قرار است که خانم بتول محمدی فرزند جمعه به اتفاق فرزند شش سالهاش به نام ریحانه در سال ۱۳۹۰ ...
سقوط اخلاقی در گفتوگو با نعیما محمدی، دکترای جامعهشناسی سیاسی
***
وقتی از اخلاق و بیاخلاقی صحبت میکنیم، چند معیار و ملاک عام در ذهن ما تداعی میشود. میتوان گفت دروغ و دزدی جزو شاخصترین مصداقهای بیاخلاقی است. رواج همین دو شاخصۀ بیاخلاقی در سطوح خرد و کلان جامعۀ امروزمان کافی است که ما را به این نتیجه برساند که تا چه حد دچار سقوط اخلاق شدهایم. در گفتوگو با «نعیما محمدی» دکترای جامعهشناسی سیاسی، از ریشههای بیاعتبار شدن اخلاق در جامعۀ امروزمان و راهکارهای تقویت بنیانهای اخلاق پرسیدم. محمدی معتقد است سقوط اخلاق در جامعۀ ما به حدی است که میتوان ...
به بهانۀ رویدادِ قتل بابک خرمدین
***
در گذار از جامعه سنتی به مدرن در ایران متأسفانه چالشهای زیادی در بین اعضای خانوادههای ایرانی مشاهده میشود و هرروز به دلیل مقاومتی که در برابر تغییرات اجتماعی اتفاق میافتد این چالشها بیشتر شده و ما شاهد شکافی عمیق در خانوادهها هستیم. در این زمینه موارد و موضوعات زیادی وجود دارد که قابل بحث بوده و مجالی برای آن در یک یادداشت نیست. در اینجاسعی دارم از یک موضوع تربیتی مهم در جامعۀ در حالِ گذار ایران بحث کنم، آن هم تحمل زندگی توسط اعضای یک خانواده تحت هر شرایطی است. در نگاه سنتی ...
بز زنگوله پا هم به پویش جهانی «میتو» پیوست
***
شاخ طلا هیچ جا را امن نگذاشته بود!
***
بز زنگوله پا در حالی که بهشدت خسته و عصبی به نظر میرسید خود را به برنامه پخش مستقیم اعترافات me too در استودیوی صفحه دوم بیبیسی فارسی رساند. لباسش تابستانی و کمی باز به نظر میرسید. دامن کوتاه سفید همراه با یک تیشرت یقهباز صورتی تمام لباس او را تشکیل میداد. جوراب نپوشیده بود و خط سینهاش به خلاف همیشه باز بود. اصلاً به نظر نمیرسید که این فرشته آرام همان زنگوله پای قهرمان کارزار تاریخی با گرگی بوده است که با مکر ...
سِرِ پَسین یه خوردوئی زودتِرو رفتم به خونه که هَمپا زِن و بچّووام بریم بگردیم و دِلِی وابُکنیم. از اوجوئی که همیشه میبایه یِه کُتِ فتنهای باشه که همه چی زهر آدم بشه، هَموشب احسانو پسرم یه جوشی به همهمون داد، از هَمو سِرِ پَسین هر چی وَر تِلیفوون همراهِش زنگ زِدیم خاموش بود، ساعِتِ یازده بود که شازده اومد به خونه و دِگِه اوموقع نشد هجّا بریم. حالو به دِرِکِ گردش و تفریح، یه پاره جوشی زده بودیم. مادِرِ بدبختش که مثل گوشت چَنگک زِده وَر وسط اتاق وَر میجکید و صورتشه اَ- بَّسکی رِکیده بود مثل یه کپو ...
قصتههای حمید
***
یکی اَ اولین خاطراتی که اَ شیطونی کِردِنام به یادمه حدوداً وَر میگرده به سنّ چار، پَن سالگی، که ما وَر خاطرِ شغل پدرمون وِلنجک (تهرون) زندگی میکردیم. وِلنجک اُوَختا دهِ با صفا و بزرگ و خوش آب و هوایی بود. ما مَم یه خونۀ دِرن دشت و بزرگی دُوشتیم که زمینش حدود ۲۰۰۰ متری بود. سال چهل و سه، ۱۵ هزار تِمَن فروختیمش رفتیم به شمال (قاسم آبادِ رامسر) فکرشِ بکنین که حالو ۲۰۰۰ متر زمین تو وِلنجک که الانه بهترین نقطۀ تهرونه چَن قیمتشه!!! عصرا پَنشنبه خودِ خونواده میرفتیم سرِ پل تجریش که تفریگا اُوَخت مردم تهرون ...
آدمی را فَربَهی هست از خیال
گَر خیالاتَش بُوَد صاحِبْجَمال
ور خیالاتَش نِمایَد ناخَوشی
میگُدازد هَمچو مومْ از آتشی
(مولانا)
در سایه کرونا مراسم «اسکار» امسال به بیروحترین و بیرونقترین شکل خود در تاریخ این جشنواره تبدیل شد، همایشی که از اولین دورۀ آن در سال ۱۹۲۹ همواره با حضور خیل انبوه هنرمندان و شخصیتهای محبوب جامعه هنری برگزار میگردید، در سال ۲۰۲۱ مشارکت معدود مهمانان خود را در مراسم بهصورت غیرحضوری و از راه نمایش تصاویر ایشان در منزل به همراه داشت، تعداد محدود فیلمهای اکران شده در سال ۲۰۲۰ نیز عملاً بار رقابتی جشنواره را بشدت کاهش داده و مراسمی را که هر ...
نگاهی به تابلوی «دو فریدا» اثر «فریدا کالو»
***
تابلوی «دو فریدا» شاهکار مرموز و واقعگرا و نقطه عطف آثار «فریدا کالو» (۱۹۰۷ تا ۱۹۵۴ م)، نقاش مکزیکی و از زنان نامدار تاریخ هنر معاصر، در ۱۹۳۹ با تکنیک رنگروغن روی بوم و در ابعاد ۱۷۳ در ۱۷۳ سانتیمتر خلق شد که در ۱۹۴۷ توسط انستیتو ملی هنرهای زیبای مکزیکو به مبلغ هزار دلار خریداری شد که بیشترین مبلغ دریافتی توسط فریدا در زندگیاش بود در ۱۹۶۶ به محل نگهداری کنونیاش به موزه هنرهای مدرن مکزیکوسیتی انتقال یافت و نسخه کپی آن در موزه فریدا کالو، «خانه آبی» در «کایوآن» مکزیک که ...
امشب کتاب به دست خیابان را قدم زدم. تنها نبودم مَنی هم با من همقدم بود و زندانی خستۀ اردوگاه مخوف آشویتس
و خودم که این روزها دوباره بیقرار شدهام و یک سیلی محکم نیاز دارم که به خودم برگردم
سیلی را این بار مردی زندانی زد.مَردی زنجیر شده در اعماق جنگ جهانی دوم محبوس شده در اردوگاه مرگ
مَردی که هرگز ندیدمش، اما بُرشی از زندگیاش میتواند مرا تا حد مرگ بترساند و تا حد مرگ بیزار کند.
اما میدانی، میان واژهها و ورقهای کتاب که بوی کورههای آدم سوزی میدهد بوی تکهای نان بیات مخفی شده در میان لباس یک زندانی، بوی ...