ماهنامه فرهنگی، اجتماعی
سال ششم :: شماره پنجاه و سه :: آبان ۱۴۰۰
[سرمشق]
در ستایش سواد
سرمقاله
اولین تعریف سواد از نظر سازمان علمی فرهنگی یونسکو صرفاً توانایی خواندن و نوشتن بود، یعنی فردی باسواد تلقی می‌شد که می‌توانست بخواند و بنویسد آن هم به زبان مادری خودش.
در دومین تعریف، دانستن یک زبان خارجی و همچنین کار با کامپیوتر اضافه شد.
سومین تعریف یونسکو از سواد بسیار متفاوت بود و داشتن مهارت‌های زندگی مصداق باسواد بودن شد مهارت‌هایی از قبیل:
سواد عاطفی، رسانه‌ای، تربیتی، رایانه‌ای، سلامتی، نژادی و قومی، بوم‌شناختی، تحلیلی، انرژی، علمی
در این تعریف دوازده مهارت عنوان شده که هر یک به تنهایی شرح مفصلی دارد و قاعدتاً سیستم آموزشی کشورها باید متناسب با این مهارت‌ها باشد اما ...
از دبستان تا ادبستان/ زین‌العابدین مؤتمن
۱. پیش از آن‌که شروع به خواندن کنید لازم است برایتان بگویم که این سلسله شبه‌خاطرات را کم و بیش به شیوۀ تداعی معانی نوشته‌ام. چیزی - از نظر ظاهر البته - شبیه به قصّه‌های مثنوی معنوی و یا نوشته‌های همشهری مورّخ شیرین‌نویس، زنده‌یاد استاد باستانی پاریزی و یا مانند منبررفتن علمای شیرین بیانِ سنّتی که در سخن گفتن خود سِیر مستقیم زمان را رها می‌کردند و به تسلسل منطقی مطالب، چندان توجهی نداشتند؛ مرغ اندیشه را در آسمان ذهن‌شان پرواز می‌دادند و بی‌تکلّف و فارغ از قید و بند زمان و مکان به سرزمین‌های گوناگون می‌رفتند و بعد از ...
علم بهتر است یا ثروت؟
بچه که بودیم موضوعی کلیشه‌ای و تکراری اغلب اوقات، موضوع انشاء قرار می‌گرفت: «علم بهتر است یا ثروت؟» اگر علم را با اندک شامح معادل سواد بدانیم، آن وقت قریب به اتفاق دانش‌آموزان، باز با عبارت‌هایی کلیشه‌ای و تکراری چنین شروع می‌کردند که: «البته بر همه واضح و مبرهن است که علم بهتر از ثروت است.» و سپس ما دانش‌آموزان ده‌ها دلیل بی‌پایه و استدلال می‌آوردیم که چرا علم بهتر است؟ از جمله دلایل یکی این بود که ثروت را دزد می‌رباید و علم را نمی‌تواند برباید.
باری، سال‌ها گذشت، وارد اجتماع شدیم و دیدیم که ای دل غافل! ثروت اگر ...
[سینما]
اسیر افسون تنهایی
تنهایی، همزاد همیشگی انسان بوده و تا دم مرگ نیز، او را همراهی می‌نماید. همۀ ما، از آغازین دم زندگانی‌مان، از همان زمان که پا بدین جهان زیبای پر از رنج می‌نهیم؛ تنهاییم. تنهایی با ما و در ما زاده شده و نرم‌نرمک، در گوشه‌ای از دلمان آشیانه می‌کند. شاید از همین درد جانکاه تنهایی است که با جدا شدن از زهدان مادر، از هویدای دل و جان، فغان سر داده و می‌گرییم. انسان، با درد زاده شده و با درد هم جان می‌سپارد. زندگی، سراسر درد است؛ اما هولناک‌ترین و غم‌بارترین دردها، درد تنهایی است که تا لحظۀ وانهادن ...
چهار شبِ رؤیابیـن
«شب‌های روشن»، اثر دوران جوانی «فئودور داستایوفسکی» (در سن ۲۶ سالگی) داستان بیگانگی جوانی است که در پرسه‌زنی‌های شبانه، با دختری که برای ملاقات با معشوقی در گذشته بر سر قرار حاضر شده، روبه‌رو می‌شود. عهد دختر، انتظار شبانه برای رسیدن معشوقش، در چهار شب پیش رو است. شب چهارم دختر ناامید شده و شخصیت اول داستان، جسارت بیان عشقش به او را پیدا می‌کند. معشوق می‌آید و دختر با او می‌رود. مرد جوان، دوباره به تنهایی‌اش بازمی‌گردد.
این داستان، داستان جوانی است. آری؛ صرفاً همین را از او می‌دانیم. خواننده با نام او بیگانه بوده و او فاصلۀ اسمی خودش ...
انسان تنها در آغوش دنیایی مجازی
«تئودور توامبلی»، نویسندۀ شمارۀ ۶۱۲. در ابتدای فیلم و با دیدن اولین سکانس، بطن شغلی شخصیت اصلی فیلم، برای بیننده مشخص می‌شود. تئودور، نویسنده‌ای احساسی، با توانایی نوشتن نامه‌های مسحور کننده است. احساسات و قدرت قلمی که برای رابطه‌های دیگران به کار می‌رود. در ادامۀ روایت داستان، تئودور تنها در خیابان قدم زده، موسیقی غمگین گوش داده، سوار بر مترو شده و در آخر، وارد خانۀ خالی از انسان و احساس می‌شود. حس تنهایی، ناخودآگاه به بیننده القا شده و انتقال این حس تا به انتها ادامه خواهد داشت.
افشای پیش داستان، موضوع مهم روایتی سینمایی است که در این فیلم، ...
[موسیقی]
کرمان، پاتوقِ ثابت موسـیقی نواحی
جشنواره موسیقی نواحی امسال با شعار وحدت در کثرت موسیقیایی اقوام ایران بر اساس محورهای سنت، اصالت و آفرینش‌های درون قومی و بین قومی از ۲۹ مهرماه تا ۲ آبان ماه ۱۴۰۰ در شهر کرمان برگزار شد. ریاست جشنواره بر عهده محمد الله‌یاری مدیرکل دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و دبیری جشنواره بر عهدۀ دکتر محمدعلی مرآتی اتنوموزیکولوگ و آهنگساز و نوازنده کمانچه بود. دبیر اجرایی جشنواره هم به محمدرضا علیزاده مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی کرمان سپرده شد.
سیدمجتبی حسینی معاون وقت هنری وزارت فرهنگ و ارشاد، کیوان آقا محسنی، نرگس ذاکر جعفری، احمد صدری و حمیدرضا عسگری ...
نظری به بازی‌های محـلی به شیوۀ آکاپلا
پیشگفتار
بازی‌های محلی کرمان یادگار بازی‌های ایرانیان دوران پارینه‌سنگی تا امروز است که پیشینه برخی از این بازی‌ها حدود۱۱۰۰۰ سال می‌باشد. در سرزمین کهن ایران که اقوام بی‌شماری در آن ساکن شدند، بازی‌های محلی جزو کار و فعالیت روزانه به شمار می‌رفت و بسیاری از کارآواها فرم بازی نیز به خود گرفتند. این بازی‌ها تا سه دهه پیش به‌صورت جدی در محله‌ها و منازل و محافل سرگرمی مردم بود تا اینکه به دورانی رسیدیم که با هجوم بازی‌های مجازی و رایانه‌ای و تلفن همراه و ... بازی‌های کهن ایرانی نفس‌های آخر خود را می‌شمرند و در حال فراموشی هستند. سیستم‌های هوشمند ...
مخاطبانِ فریب‌خورده
در دنیای موسیقی، هرگاه صحبت از سواد به میان می‌آید، همۀ ما به فکر یاد گرفتن بیشتر می‌افتیم. به این فکر می‌کنیم که از کدام وب‌سایت و کتاب و منبع، داده‌های بیشتری را به دست آورده و به معلومات خوب بیفزاییم. معلوماتی که گاهاً بسیار جذاب هستند؛ اما اگر یک ماه بعد از یافتنشان به یادشان بیافتیم، پی می‌بریم که به کلی آن را از یاد برده و فراموش کرده‌ایم.
نکته ظریفی در میان است. ما به فکر ارتقای سواد خود هستیم، اما در حالتی ایزوله و انفرادی. برای بیشتر دانستن تلاش زیادی می‌کنیم، اما به نتیجه و بازدهی آن توجه ...
[تئاتر]
کمی هم مهارت بیاموزیم
نویسنده: کیتی میچل
برگردانِ فارسیِ سکینه عرب‌نژاد
ویرایش تخصصی و ادبی: رضا کوچک‌زاده
ناشر: کانون کارگردانان خانه‌ی تئاتر و نشر نوآزما
۴۶۰ صفحه، چاپ نخست ۱۳۹۹، ۱۰۰۰ جلد
بها: ۷۵۰۰۰ تومان
فقر دانش در میان بسیاری از اهالی تئاتر ــدانشگاهی و تجربی از جمله معدود اشتراکاتی است که در این سالیان به چشم می‌آید. فقری که هنرمندان ما را وادار به تکرار آن‌چه از پیشینیان‌شان به ارث برده‌اند یا تقلید کورکورانه (کپی‌کاری) از آثار هنرمندان غیرایرانی می‌کند. اگرچه در یکی دو دهه‌ی اخیر بازار تألیف و ترجمه و چاپ کتاب رونق بسزایی گرفته، سهم ناچیزی به تئاتر اختصاص یافته است؛ و از میان اندک کتاب‌های ...
بسیاری از تئاتری‌های ما علاقه‌ای به رشد آگاهـی و مهارت‌شان ندارند
شورای مرکزی کانون کارگردانان خانه‌ی تئاتر در پی ضرورت انتشار کتاب‌های تخصصی تئاتر، بر آن است به پژوهش و ترجمه و انتشار منابع تازه‌ی این حوزه بپردازد. کتاب‌هایی در این رویکرد تازه ترجمه شده‌اند یا در دست پژوهش هستند. در این‌باره گفت‌وگویی با رضا کوچک‌زاده (کارگردان و پژوهش‌گر هنرهای نمایشی و مسؤول کارگروه پژوهش کانون کارگردانان خانه‌ی تئاتر) انجام داده‌ایم که در ادامه می‌خوانید. کوچک‌زاده در آغاز دهه‌ی ۱۳۹۰ سه کتاب مهم و مرجع «فهرست توصیفی شبیه‌نامه‌های دوره‌ی قاجار»، «فهرست توصیفی شبیه‌نامه‌های پراکنده» و «فهرست توصیفی شبیه‌نامه‌های ملک» و نیز پژوهش مهم «رضای‌نامه» را در عرصه‌ی شبیه‌پژوهی منتشر کرده بود ...
اساس انتخاب‌های کارگردان شناخت واقعیت‌های نمـایش‌نامه است
کتاب «مهارت کارگردان» (کتابچه‌ی راهنمای تئاتر)، نوشته‌ی کیتی میچل با برگردانِ فارسیِ سکینه عرب‌نژاد و ویرایش فنی و ادبیِ رضا کوچک‌زاده بهمن ۱۳۹۹ از سوی «کانون کارگردانان خانه‌ی تئاتر» منتشر شده است. فرصتی دست داد تا با مترجم کتاب که خود دانش‌آموخته‌ی کارشناسی ارشد ادبیات نمایشی‌ست و پیش‌تر نمایش‌نامه‌هایی را به زبان فارسی برگردانده، گفت‌وگویی داشته باشیم.
در آغاز از کیتی میچل بگویید و جایگاه او در تئاتر جهان.
کیتی میچل، کارگردان انگلیسی تئاتر و اپرا، زاده‌ی ۱۹۶۴ است. او پیش از شروع کار به عنوان دستیار کارگردان در کمپانی‌های تئاتر، کارش را در پشت صحنه‌ی تئاتر لندن آغاز کرد. کارگردانی را ...
[هنرهای تجسمی]
نه حمایت می‌خواهیم نه دخالت
گالریها به نوعی پایگاه‌های فرهنگی جامعه هستند كه با نمایش و ارائه آثار هنرمندان، علاوه بر جایگاه هنری و فرهنگی، به لحاظ اقتصادی نیز نقش مهمی در عرصۀ هنرهای تجسمی دارند. برای صحبت از اقتصاد هنرهای تجسمی و گالریها، باید به سراغ کسی رفت که سرد و گرم چشیدۀ این وادی باشد و مشکلات و محدودیت‌های این عرصه را از نزدیک لمس کرده باشد. «لیلی گلستان»، مترجمی که در سال ۱۳۶۰ کتاب‌فروشی گلستان را در گاراژ خانه‌اش دایر کرد و هشت سال بعد، در سال ۱۳۶۷ با تبدیل کتاب‌فروشی‌اش به «گالری گلستان» وارد حرفۀ گالری‌داری در ایران شد. آن هم ...
باید خوب دیدن را فـرا گرفت
«مکسین گرین» معتقد است نگاه کردن مانند دیدن نیست؛ شنیدن هم مانند گوش دادن نیست. به دلیل ناآگاهی، ما از نگاه کردن و شنیدن خوشحال و راضی هستیم. دعوت تجارب زیبایی‌شناسی به کلاس‌ها، حس‌ها را بیدار می‌کند و برای کسی که بیدار شده است، نگاه‌کردن به دیدن و شنیدن به گوش کردن تبدیل می‌شود. این بیداری به ما اجازه می‌دهد یک شرکت‌کننده باشیم، با کنجکاوی، علاقه و احساس درگیر شویم و تعامل برقرار کنیم. می‌توان گفت هیچ‌چیز به اندازۀ «دیدن» به آموزش و تربیت نیاز ندارد. کسی که بلد است چطور ببیند، در دنیایی دیگر زندگی می‌کند.
تعریف سواد و تمایز ...
کسادی بازار هـنر
نوشتن از گالری‌داری و رونق بازار هنر برای من که دو سالی هست از این دنیای دوست‌داشتنی دور شده‌ام، کمی سخت بود. دو سالی که برای من و همسرم در حبابی از بلاتکلیفی، وعده‌های توخالی و آرزوهای دست‌‌نیافتنی سپری شد.
وقتی در شهری سرمایه‌گذاری می‌کنی که هیچ، تکرار می‌کنم، هیچ! زیرساخت فرهنگی و هنری و متولی دلسوزی ندارد و تو عاشقانه، دیوانه‌‌وار و خوش‌بینانه، تمام سرمایۀ زندگی و همّ و غم‌ات را در این راه صرف می‌کنی؛ ماهی‌ای را می‌مانی در قلاب ماهیگیر که با تقلا کردن و تلوتلو خوردن، بیشتر خود را اسیر می‌کند و سناریوی مرگش را رقم می‌زند.
...
[تاریخ]
همّت بلند دار...
از آنجایی که این شماره مجله به موضوع «سواد» اختصاص یافته است، بد ندیدم بدین بهانه، اشاره‌ای به اولین مدارس کلاسیک کرمان و در همین راستا نظری به اولین مدیران فرهنگ نیز داشته باشیم؛ اما از آنجایی که با توجه به تاریخ کهن و فرهنگ غنی این دیار، بی‌شک مراکز آموزشی متعدد و معتبری در طول ازمنه و ادوار گذشته فعالیت داشته‌اند ـ که متأسفانه نام اغلب آنان محو گردیده است ـ تنها نگاهی گذرا به چند مدرسۀ مهم ادوار قبل که نام و اطلاعاتی از آنان موجود است خواهیم داشت.
مدارس کرمان در ادوار گذشته
• مدرسه ترکان خاتون
بی‌تردید یکی از ...
[جامعه ]
جمع دُکترانیم در کنار هم!
مقدمه
سن‌مان کمتر که بود مسن‌ترها اعتبار دیپلم‌های قدیم را می‌زدند توی سر مدرک لیسانس‌های جدید و می‌گفتند این لیسانسه‌ها سوادشان به‌مراتب کمتر دیپلم‌های قدیمی ست و گویا افزایش ظرفیت پذیرش دانشگاه‌ها و سَرسَری‌تر شدن درس خواندن در همه مقاطع را نشانه جالب‌توجهی نمی‌دیدند. دانشگاه آزاد که آمد این موضوع حادتر شد و بحث مقایسه ارزش مدرک دانشگاه‌های دولتی و آزاد هم حسابی داغ شد و سواد دانش‌آموختگان مختلف سوژه مقایسه محافل شد. قضیه به همین‌جا ختم نشد و در سال‌هایی بسیاری از متمولین و نزدیکان به حاکمیت فرصت اخذ بورسیه و رهسپار شدن به کشورهای دیگر برای اخذمدرک کارشناسی ارشد ...
بی‌سـوادی افتخارآمیز!
یکی از آمارهای تأمل‌برانگیز در زمینه دستاوردهای انقلاب اسلامی در چهل سال گذشته رشد چشمگیر آمار باسوادان به‌ویژه در میان بانوان جامعه می‌باشد. تا پایان دهه سی شمسی این رقم کمتر از ۲۰ درصد کل جمعیت را در برمی‌گرفت، در ادامه علیرغم آغاز به کار نهادهایی همچون «سازمان ملی پیکار با بی‌سوادی» و طرح‌های جنجالی مانند راه‌اندازی «سپاه دانش» متشکل از پسران و دختران دیپلمه و دارای تحصیلات دانشگاهی که در زمان اعزام به خدمت وظیفه، پس از گذراندن دوره‌های آموزشی ویژه به‌عنوان معلم در روستاها و جوامع ایلیاتی فاقد نظام آموزشی رسمی کشور مشغول به کار می‌شدند، همچنان آمار ...
علم ابزار قدرت
در دنیای امروز و برای نسلی که در آن زندگی می‌کنند متأسفانه بسیاری از مفاهیم تغییر پیدا کرده است. ستودن عالم و علم‌آموزی و دانش‌اندوزی روزگاری از اهداف مهم برای زندگی جوانان بود و با گذر زمان و بسیاری از عوامل مخرّب مثل تبعیض‌های اجتماعی، مال‌اندوزی عده‌ای محدود، دستیابی به ثروت از راه‌های آسان و نامشروع و کمرنگ شدن ارزش‌های اخلاقی و اجتماعی این مهم مانند بسیاری از سجایای انسانی رفته‌رفته بی‌ارزش شده و در برخی موارد به‌طور کلی از بین رفته است.
بر هیچ‌کس پوشیده نیست که دستیابی به علم و فن‌آوری و دانشِ قابل تجاری شدن یکی از ابزار ...