به بهانۀ هفدهم دی‌ماه، مقارن با اجرای طرح کشف حجاب زنان رضاشاهی، در این شماره مجله، نگاهی گذرا به چگونگی اجرا و نتایج این طرح در کرمان خواهیم داشت.

دوران سلطنت رضاشاه (۱۳۲۰ ـ ۱۳۰۴ ش/ ) دوران پر نشیب و فرازی در تاریخ ایران محسوب می‌گردد. تلاش وی برای متحول نمودن ایران و نزدیک نمودن به اروپا در تمامی ابعاد اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی به‌شدت پیگیری می‌شد. طرح متحدالشکل نمودن لباس مردان و وضع لباس روحانیون و در نهایت طرح کشف حجاب زنان، از پرهیاهوترین مسائلی بود که در داخل ایران، بازتاب‌های متفاوتی را به دنبال داشت.

او در راستای نیات خود مبنی بر مترقی نمودن ایران، ابتدا سیاست تغییر لباس مردان را مدنظر قرار داد. قانون متحدالشکل شدن لباس ایرانیان در ششم دی‌ماه سال ۱۳۰۷ ش/ ۲۷ دسامبر ۱۹۲۸ در مجلس شورای ملی وقت تصویب شد: کلیه اتباع ایران که برحسب مشاغل دولتی دارای لباس مخصوص نیستند در داخل مملکت مکلف هستند با لباس متحدالشکل، کلاه پهلوی و نیم‌تنه بافته شده در ایران ملبس شوند. این قانون «طبقات ۸ گانه ذیل را از مقررات این قانون مستثنا کرده بود: ۱- مجتهدین مجاز از مراجع تقلید مسلم ۲- مراجع امور شرعیه دهات و قصبات ۳- مفتیان اهل سنت و جماعت ۴- پیشنمازان دارای محراب ۵- محصلان دارای اجازه روایت ۶- طلاب و محصلین فقه و اصول ۷- مدرسان فقه و اصول و حکمت الهی ۸- روحانیون ایرانی غیرمسلم. قانون مذکور متخلفان از مقررات در مناطق شهری را به جزای نقدی یک تا ۵ تومان یا به حبس از یک تا ۷ روز محکوم می‌کرد و متخلفین از سایر نقاط کشور را فقط به حبس یک تا ۷ روز محکوم می‌شناخت. تاریخ اجرای این قانون برای مناطق شهرنشین اول فروردین ۱۳۰۸ اعلام شده و برای سایر نقاط کشور نیز تأخیری یک ساله قائل شده بود.

...

طی روزهای پنجم و ششم دی‌ماه، به همت سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران مدیریت کرمان، کارگاه حافظه جهانی در کرمان برگزار شد و تعداد زیادی از علاقه‌مندان و اساتید در این کارگاه شرکت نمودند. نظر به پیشینه تاریخی و آثار موجود و ویژگی‌های خاص استان کرمان که باعث شده بیشترین اثر ثبت شده در فهرست یونسکو را از آن خود کند و همچنین می‌تواند آثار ملموس و غیرملموس دیگری را به ثبت ملی و جهانی برساند، ضمن اشاره‌ای به پیشینه و برنامه حافظه جهانی در جهان و ایران، گزارشی از چگونگی برگزاری این کارگاه در کرمان را خواهیم داشت.

معرفی برنامه حافظه جهانی

برنامه حافظه جهانی (The Memory of the World) در سال ۱۹۹۲ میلادی (۱۳۷۱ شمسی) به‌عنوان نهاد زیرمجموعه سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی سازمان ملل متحد (یونسکو) و با انگیزه آگاهی نسبت به وضعیت وخیم حفاظت از میراث مستند و ایجاد شرایط مناسب برای دسترسی به آن در قسمت‌های مختلف دنیا تأسیس شد.

تجربه‌های تلخ تاریخی نشان داده که چگونه مجموعه‌های مهمی در جهان در اثر حوادث طبیعی و بحران‌های ناگهانی و تدریجی، جنگ‌ها و آشوب‌های اجتماعی و تاراج و پراکندگی و داد و ستد غیرقانونی و یا کمبود منابع و بودجه، نبود آگاهی‌های لازم برای حفاظت، خطاهای انسانی و نگه‌داری نادرست آسیب‌دیده یا از میان رفته است. این مجموعه‌ها می‌توانند نسخ خطی باارزش، نقاشی‌ها، فیلم، صفحه‌هایی که صداهای مهم را ضبط کرده‌اند یا چیزهای دیگری باشند که بخشی از حافظه جمعی بشری در آن جای دارد که می‌تواند در معرض آسیب یا نابودی قرار گیرد.

نگرش و باور برنامه حافظه جهانی آن است که میراث مستند جهان متعلق به همه است، باید برای همیشه و به صورت کامل حفاظت و نگهداری شود و در دسترس همیشگی همگان باشد.

...