از دبستان تا ادبستان/ زین‌العابدین مؤتمن

۱. پیش از آن‌که شروع به خواندن کنید لازم است برایتان بگویم که این سلسله شبه‌خاطرات را کم و بیش به شیوۀ تداعی معانی نوشته‌ام. چیزی‌ - از نظر ظاهر البته - شبیه به قصّه‌های مثنوی معنوی و یا نوشته‌های همشهری مورّخ شیرین‌نویس، زنده‌یاد استاد باستانی پاریزی و یا مانند منبررفتن‌ علمای شیرین بیانِ سنّتی که در سخن‌‌ گفتن خود سِیر مستقیم زمان را رها می‌کردند و به تسلسل منطقی مطالب، چندان توجهی نداشتند؛ مرغ اندیشه را در آسمان ذهن‌شان پرواز می‌دادند و بی‌تکلّف و فارغ از قید و بند زمان و مکان به سرزمین‌های گوناگون می‌رفتند و بعد از ...

عیارِ وجدانِ کاری در ترازوی کرونا

کرونا وقتی آمد نه‌تنها شرایط زندگی شخصی که شرایط شغلی ما را تحت تأثیر قرار داد. هفته‌های اول با فزونی ترس و وحشت؛ تعطیلی‌ها و قرنطینه نسبت به ماه‌های اخیر جدی‌تر گرفته می‌شد. بسیاری از مغازه‌ها باید تعطیل می‌شدند و سپس دورکاری کارمندان و کارکنان نیز مطرح شد.

تقابل سلامت و معیشت؛ نان و جان، خواسته و ناخواسته شکل گرفت. برخی، محدودیت‌ها را پذیرفتند و برخی شیوه قبلی را ادامه دادند و گروهی به راه‌هایی خاص متوسل شدند. کرکره مغازه را تا نیمه پایین کشیدند و مشتری را از زیر در به داخل هدایت می‌کردند. دَر پشتی مغازه و کارگاه را ...

وُجدانِ کاری

عبارت دیگری از مسئولیت‌پذیری است. مفاهیم وجدان و کار در دو قلمرو قرار دارند. وجدان به تعبیری متعلق به ضمیر انسانی است که نیک یا بدرفتار را تشخیص می‌دهد. کار نیز متعلق به تمام موجودات است، غیر از این‌که به غیر از انسان، کار نزد بقیه موجودات و حیوان‌ها در حیطه و حدود غرایز قرار دارد و فقط انسان است که کار را آگاهانه و هدف‌دار و جهت‌دار یا بهتر است گفته شود، از پیش اندیشیده انجام می‌دهد.

موریس مترلینگ که طبیعی‌دان بزرگ و با افکار فلسفی بود، کتاب‌هایی در مورد «موریانه‌ها» و «مورچه‌ها» و «زنبورهای عسل» دارد.

او طی تحقیقات مفصل ...

بازسازی هویتِ گمشده

بشر، از آغاز، در پی جستن و یافتن (و حتی ساختن) تصویری از قهرمان در ذهن و خیال خویش و همچنین در زندگی بیرونی و واقعی خود بوده است. قهرمان‌ها، اغلب در شرایطی از جامعه سربرمی‌آورند که مردمان آن جامعه، به لحاظ درونی، ذهنی و روانی، بسیار به وجود آن‌ها و کمک‌شان نیازمندند. چرا که تصویر تمام ناتوانی‌ها و کوتاهی‌ها را در مسیر پرورش او زدوده و همین هم به ایشان، انگیزۀ ادامۀ زیستن می‌دهد. مردمان قهرمان‌پرور، بتی می‌سازند، تا پشت آن پناه گیرند و سایۀ امن وجودش، ذهن و خیال‌شان را آرام سازد. در شرایط ناسازگار و بحرانی، که ...

افولِ قهرمان

قهرمان چگونه قهرمان می‌شود

رحیم با مرخصی یک روزه، به دنبال پیامی که از زندان برای طلبکارش فرستاده، از فروش طلاهایی که معشوقه‌اش یافته منصرف شده و با آگهی کردن شمارۀ زندان، درصدد بازگرداندن طلاها به صاحب‌شان می‌افتد. مسئول زندان، به کمک رسانه‌ها، از او و رفتارش قهرمان می‌سازد تا اتفاقات بد زندان، در رسانه‌ها دنبال نشود؛ اما با ایجاد شک در پیدا کردن و بازگرداندن طلاها، رحیم متهم به دروغ‌گویی شده و به زندان باز ‌گردانده می‌شود.

تحلیل موضوعی و اسمی فیلم:

قهرمان در کارکرد اسمی و صفتی، پهنای معانی گسترده‌ای را شکل می‌دهد. پهلوانی، دلاوری، مبارز، پیروز، برنده، یل شدن (عمید)، ...

قهرمان توانمند یا ناتوان؟

سینمای فرهادی را، همیشه به خاطر تعلیق و زیرمتن‌های مهم اجتماعی‌اش دوست داشته‌ام. خلاقیت، داستان‌گویی زیرپوستی و جذب بیننده، در فیلم «درباره الی» به اوج خود رسیده بود؛ اما «قهرمان» در سیر روایت خود، فهماندن مضمونش به بیننده را بر داستان‌گویی زیر متن دار ارجحیت داده است. در مجموع، «قهرمان» در تلاش برای مطرح کردن صحبت‌هایی است که در جامعه امروز، واجب، مهم و لازم است.

«قهرمان» ایدۀ آشنایی را برای پرداخت انتخاب کرده است. تماشاگر با ایدۀ جدیدی روبه‌رو نیست. داستان پیدا شدن مقداری پول، طلا و یا هر چیز مادی باارزشی و برگرداندن آن به صاحب اصلی‌اش، با گسترش ...

مجالی برای برادرنویسی

مقدمه

به گمانم اولین نشریه‌ای که به صورت ویژه به عماد و هنرش پرداخت ماهنامه موسیقیایی «مقام» بود که به‌جرئت یکی از حرفه‌ای‌ترین و تخصصی‌ترین مجلات کشور در زمینه موسیقی بود. این نشریه عکس پشت جلدش را به پرتره‌ای از عماد اختصاص داد و تم اصلی نشریه را بر پایه معرفی و نقد و بررسی آثار او بنا نهاد. بعد از مقام موسیقیایی سرمشق دومین نشریه‌ای است که به صورت مفصل به این موضوع می‌پردازد.

کمتر از یک ماه پیش بود که خانم ایزدپناه دبیر سرمشق پیشنهاد اختصاص پرونده‌ای با موضوع آثار عماد را با من در میان گذاشتند و واقعاً فکر ...

مولانای موسـیقی‌دان

طی دهه‌های گذشته آهنگسازان بیشتر بر اساس غزل‌های مولانا دست به خلق آثاری زده‌اند اما شما در آلبوم «شمس جان» حكایت «كنیزك و پادشاه» از مثنوی را به صورت موسیقایی روایت کردید كه مورد استقبال مخاطبان قرار گرفت. این سؤال مطرح است که داستان‌های مثنوی چه قدر قابلیت هم‌نشینی با موسیقی را دارند و چرا تا به امروز کمتر به آن پرداخته شده است؟

اینكه مثنوی با «بشنو از نی» آغاز می‌شود خود از عنایت و اقبال مولانا به موسیقی حكایت می‌کند و به‌طور كلی در جهان معناشناختی و نشانه‌شناسی او سازها و نغمات، ناظر بر القاء معانی و تفكرات دلربای ...

روایتی از چـیسـتی و کیستی آدمی!

افسانه‌ها حاوی عناصر گوناگون فرهنگی هستند. پدران و مادران ما فرزندانشان را از طریق افسانه‌ها با پیشینه، قدمت و فرهنگ سرزمین‌شان آشنا می‌کردند. به آنان اصول اخلاقی و شیوه زیست و نحوه معیشت صحیح را آموزش می‌دادند. افسانه‌ها هویت‌بخش و هویت آفرین بودند. به وسیله آن‌ها ما با گذشتگان‌مان روبه‌رو می‌شدیم. گفت‌وگو می‌کردیم و آنان را فرایاد می‌آوردیم. در زمانه کنونی که بحران هویت، آتش به جان نسل‌ها انداخته و آنان را از درون ویران کرده است، خلق و بازآفرینی افسانه‌های ایرانی می‌تواند بی‌تردید نقطه اتکایی مناسب برای آموزش و پرورش کودکان و نوجوانان این کشور باشد.

در افسانه «پسری که ...

تولیدمثل تئاتری با تداومِ آلترناتیو

آلترناتیو یک واکنش است. واکنش به موقعیتی که با پافشاری بر گفتمانی خنثی اما تأثیرگذار قصد حفظ یک وضعیت را دارد. لیکن چه وضعیتی؟!

در پاییز ۱۴۰۰ نگاهی به جهانِ از هم گسیختۀ اطرافم انداخته و با ناامیدی زبان در دهان مچاله می‌نمایم و از سورئالیسم هنری موجود در جامعه‌ام به علت وجود اپیدمی کرونا، تعطیلی‌های طولانی هنری، ممنوعیت اجتماع افراد برای فعالیت‌های هنری سابق، محدودیت جشنواره‌ها و صدها معضل عظیمی که گلوی تئاتر را فشرده و نیز از عدم مدیریت‌ها مشت بر دیوار می‌کوبم. محصور واژۀ آلترناتیو، به آن نزدیک می‌گردم تا گریزگاهی برای بازسازی جهانِ نوین تئاتر بیابم هرچند ...

همسویی تئاتر دانشـگاهی با تئاتر آلترناتیو

نوشته پیش رو مقدمه‌ای است برای نگاهی متمایز به جریان تئاتر دانشگاهی که به زعم من از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است و امیدوارم توانسته باشم در پایان این نوشته از نقطه نظر خود این اهمیت را روشن نمایم. آلترناتیو در واژه به معنای جایگزین می‌باشد که اساساً یک واکنش است به آنچه که سعی بر حفظ وضعیت موجود دارد و با همین نگاه می‌توان ارتباط پنهانی بین نگاه انتقادی دانشجو با این مفهوم پیدا کرد، اما مهم‌تر از آن تئاتر دانشگاهی به عنوان یک جریان شناخته‌شدۀ تئاتری در این ارتباط جایگاه برجسته‌تری دارد زیرا علاوه بر نگاه انتقادی دانشجو، جشنواره ...

تئاتر ورباتیم

تئاتر ورباتیم verbatim (علی‌رغم ترجمه مصطلح واژه به واژه در این مقاله این فرم تئاتری را با همان عنوان اصلی ورباتیم بکار می‌بریم) با ترجمه مصطلح «واژه به واژه» یکی از شاخه‌های تئاتر مستند است که بر پایه مصاحبه با افراد واقعی شکل می‌گیرد. هنرمندان تئاتر ورباتیم در دشوارترین حالتش از کلمات واقعی افراد و استخراج شهادت‌هایشان در مصاحبه‌های ضبط شده استفاده می‌کنند. این شیوه انعطاف قابل‌توجهی دارد و نویسنده مدام موارد مصاحبه‌ها را با صحنه‌های ساختگی ترکیب می‌کند یا از گزارشات و مصاحبه‌های دریادمانده به جای اقرارهای ضبط شده استفاده می‌کند. بین تئاتر ورباتیم و دیگر گونه های درام ...

از معضل دیده‌شوندگی رنج می‌بریم

وقتی پیاده یا سواره در شهر پرسه می‌زنیم، چشم‌مان به دیوارنگاره‌ها و نقاشی‌های دیواری، کاشی‌کاری‌ها و طرح‌هایی می‌افتد؛ گویی سفارش‌دهنده یا خالق اثر تلاش داشته با اضافه کردن رنگ و نقش به دیوارها، زیر پل‌ها و جدارۀ ساختمان‌های بلندمرتبه، زیبایی را به شهر برگرداند و حال و هوای رهگذران را بهتر کند؛ اما آن‌ها چقدر در این هدف موفق بوده‌اند؟ شما با دیدن چنین طرح‌هایی چقدر حس خوب پیدا می‌کنید و اساساً این طرح‌ها چقدر توجه شما را به خود جلب می‌کند و شما را به سمت خود می‌کشاند؟ «محسن ناصریان»، کارشناس‌ارشد نقاشی، مجسمه‌ساز و مدرس دانشگاه، معتقد است در ...

هنر شهری شبیه به بندبازی است

بگذارید از این سؤال مهم شروع کنم که ما به چه شهری «زیبا» می‌گوییم؟ چه شهری در ذهن و چشم ما زیباست و زمانی که در شهری زندگی می‌کنیم یا از سفری از آن شهر بازمی‌گردیم، نقش یک شهر زیبا در ذهن‌مان نقش بسته؟ مثلاً در کرمان این تعبیر را بسیار از مردم می‌شنویم که چرا کرمان به زیبایی اصفهان و شیراز نیست و مرتباً این قیاس موجب کاهش علاقۀ کرمانی‌ها به کرمان می‌شود. سؤال را این‌گونه نیز می‌توان پرسید که نقش هنر شهری و آثاری مانند مجسمۀ شهری و دیوارنگاری تا چه اندازه به افزایش کیفیت بصری شهرها کمک ...

زیبایی بایداز بطن معماری برآید

در زیبایی شهرها عوامل مختلفی دخیل است. یکی از مهم‌ترین آن‌ها شیوۀ ساخت‌وسازها در معماری و شهرسازی است. درواقع ساختمان‌ها اساس شکل‌گیری شهرها هستند و بیش از هر چیزی در شهر به چشم می‌آیند. اینکه ساختمان‌های دولتی و خصوصی چطور ساخته شوند و چقدر در فرایند ساخت بنا به‌ویژه در نمای ساختمان، معیارهای زیباشناسانه رعایت شده باشد، نقش مهمی در پی‌ریزی زیبایی در شهرهای ما دارد. از طرف دیگر، شهرسازان نیز با پل‌ها و خیابان‌هایی که در شهر می‌سازند و با سازه‌های موقت و دائمی که ایجاد می‌کنند، نقش ویژه‌ای در هویت‌بخشی به شهر و حس و حالی که قرار ...

کرمان بزرگ و مکران سـتُرگ

کرمان، خطّه گران‌سنگی است که نه تنها امروز بزرگترین استان کشور به شمار می‌رود، بلکه در گذر روزگاران همواره نامش با فرّ و شکوه، همراه بوده است. این عظمت، تنها به دلیل وسعت خاک و داشت‌های مادی نبوده، بلکه در پهنه کمال و اخلاق و فرزانگی نیز، واژه «بزرگ» را بر خود حلال گردانیده است؛ زیرا سطرسطر اوراق تاریخ، بر تلاش و پویائی، صبوری، خونگرمی، مهمان‌نوازی، حق‌شناسی و دیگر ارزش‌های والای انسانی این قوم گواهی می‌دهد. شاید به همین انگیزه بود که «ژان اوبن» مستشرق معروف فرانسوی گفت: «کسی که تاریخ کرمان را به درستی بخواند، مانند آن است که ...

ناشناخته‌های تاریخ

کتاب «قراختاییان از آغاز تا فرجام» اثری ارزنده از دکتر جمشید روستا است که بعد از چهارده سال تحقیقات مستمر (۱۴۰۰ ـ ۱۳۸۷ ش) ایشان در این حوزه منتشر گردیده است و بی‌تردید یکی از جامع‌ترین و مستندترین آثار در این زمینه است. خوشبختانه وی به رغم آن که اصالتاً اهل فارس است، اما به واسطه سال‌ها اقامت در این دیار و تدریس در گروه تاریخ دانشگاه شهید باهنر کرمان و بالتبع ایجاد علاقه شدید به این دیار، در این اثر، نگاهی ویژه به قراختاییان کرمان داشته و توانسته با بررسی تمامی منابع داخلی و خارجی ـ حتی چینی ـ ...

باید به این نتیجه برسیم که ملتی متمدّن هسـتیم

یکی از سؤالاتی که ذهنم را همواره درگیر می‌کند این است که چرا ما ایرانی‌ها تا زمانی که مجبور نباشیم و جبری وجود نداشته باشد چندان به قانون و اصول اولیه حقوقی پایبندی نداریم و از صبح تا شام از کوچک‌ترین امور به دنبال یافتن راهی برای دور زدن قانون هستیم. ساده‌ترینش همین عدم مراعات قوانین رانندگی که اگر بدانیم تحت نظر دوربین‌های پلیس نیستیم و یا افراد پلیس راهنمایی و رانندگی حضور نداشته باشند اصولاً همه خطوط قرمز رانندگی اعم از سرعت مجاز و عدم مجوز عبور از معابر ممنوعه و بستن کمربند و سبقت مجاز و ده‌ها مورد ...

حق مردم بر شهـر

شب است و سر چهارراه به خاطر قطعی برق، در ترافیك گیر افتاده‌ام؛ شهر شلوغ، خاموش و تنهاست، آسمان كمی غبارآلود و گرفته است و اتفاقاً ماه كامل! نماهای درهم، بی‌نظم و اغلب بی‌هویت ساختمان‌ها، پل عابر پیادۀ رنگ و رو رفتۀ فلزی، بیلبوردهای غول‌پیكر، هرکدام از طرفی بر ذهن و روانم خطی می‌اندازند. با خودم می‌اندیشم چه كسانی یا چه ارگان‌هایی دغدغۀ حق مردم بر شهر زیبا را باید داشته باشند و چگونه؟

شهروندان در طول حیات شهری خود به‌طور متقابل از شهر و به‌طورکلی محیط پیرامون زندگی خود، هویت و فرهنگ كسب نموده و همچنین به آن هویت ...

شهـر برای آن‌ها هم هست

زمانی که سخن از حقوق شهروندی به میان می‌آید منظور بهره‌مندی تمامی اقشار جامعه از حقوق برابر و یکسان است.

در هر جامعه‌ای گروه‌های مختلفی از افراد در کنار یکدیگر زندگی می‌کنند. لازمه زندگی بهتر، برخورداری از حقوق اجتماعی است. افراد به خاطر انسان بودن حقوق برابری دارند. در کشور ما یکی از بزرگترین گروه‌های اجتماعی، معلولان هستند؛ بنابراین توجه به حقوق اجتماعی آن‌ها اجتناب‌ناپذیر است. ایران از سال ۱۳۸۳ قانون حمایت از افراد معلول را تصویب کرده است؛ اما بسیاری از مفاد آن هنوز به اجرا درنیامده است.

برای واکاوی موضوع با برخی معلولان استان کرمان پیرامون حقوق شهروندی آن‌ها گفت‌وگو ...